Waarom hebben christenen rituelen? | Denkstof #41

Deze studie is ook op PDF beschikbaar zowel voor groepsleiders als voor groepsleden.

Afscheid nemem van Jezus

“Rust zacht, lieve Jezus. We zullen je missen. Of eigenlijk: we missen je. Ik ben een beetje laat met dit afscheidsfilmpje, maar beter laat dan nooit. Ze zeggen dat je leeft, honderden mensen hebben je gezien en dat zou kunnen. Maar hier ben je in elk geval niet. Je bent weg. Rust zacht en als je boven aan het werk bent dan hoop ik dat het je goed gaat.

Oh ja, Jezus, weet je, jij bent dingen begonnen die wij nog steeds doen. Ze herinneren ons steeds aan jou. Ik kan je wel even laten zien hoe we dat nu doen. Er is namelijk in de tussentijd een hoop veranderd... Kijk, dit is onze avondmaalstafel. Jij deed dit voor het eerst tijdens het Joodse Pesachfeest. Je vierde dat je volk was bevrijd uit Egypte, je at brood en je dronk wijn. Doen wij ook, maar dan vieren we dat jij ons hebt bevrijd.

De dominee of priester roept de mensen naar voren die met jou willen leven. En dan zegt diegene jouw oude woorden: ‘Dit brood is mijn lichaam, deze wijn is mijn bloed. Beetje vreemde tekst, Jezus, dat voedsel opeens jou wordt, maar goed. We geloven inderdaad, dat als dat eten en drinken in ons wordt opgenomen, dat we dan opnieuw worden verbonden met jou. We vergeten je nog wel eens namelijk. Wat we vooral vergeten, is om op jouw radicale manier te leven. Dit helpt daarbij. Een beetje...?

En dopen, dat doen we ook nog steeds trouwens. Als mensen besluiten dat ze jou nodig hebben en met jou willen leven. Dat was jouw opdracht toch? Doop mensen. Hun oude zelf verzuipt in het water. Ze gaan dan een beetje dood. En als ze weer bovenkomen, is het alsof ze helemaal opnieuw kunnen starten. Fris, doorweekt, en met een schone lei. Alsof ze net als jullie Joden worden bevrijd uit Egypte. Alsof ze opstaan uit een graf en aan een tweede leven kunnen beginnen. Ze krijgen een nieuwe familie om hen te helpen, de kerk. Echt een familie, hoop gedoe dus, maar ja – ‘t is wel familie.

Jezus, we hebben ook nog wat andere gewoontes. Hoop dat je dat oké vindt, het gaat tenslotte over jou. ‘s Zondags houden we bijvoorbeeld kerkdiensten. We vieren dan – de een wat vrolijker dan de ander – dat jij niet meer dood bent, dat je eigenlijk hier bent, dat we je niet zo hoeven missen.

We bestuderen de verhalen over jou en bedenken wat we daar vandaag mee kunnen. We zingen wat van de psalmen die jullie vroeger ook zongen in de tempel. We hebben ook allerlei nieuwe liedjes gemaakt, niet allemaal even geslaagd trouwens, maar toch, we doen ons best.

En we bidden regelmatig. Dat heb je gemerkt, hoop ik? We geloven namelijk dat je ons hoort. Blijft raar, maar het werkt wel voor veel van ons.

Je kunt er in elk geval zeker van zijn dat we je niet zijn vergeten, Jezus. We ruziën soms nog flink over wat jij nu eigenlijk hebt gezegd en waarom, maar we vergeten je absoluut niet! Al deze rituelen houden we erin tot we je weer zien. Want we missen je. Echt, serieus. Als je kans ziet om terug te komen of gewoon, om weer eens wat van je te laten zien… graag, oké? dag Jezus.”

1. Wat spreekt je aan uit dit filmpje?
2. Wat helpt jou om stil te staan bij je relatie met God?
3. Met welke christelijke rituelen heb jij helemaal niks?

De Bijbel over rituelen

Het kenmerk van een ritueel is dat het een voorspelbare handeling is. Bijvoorbeeld elke avond tandenpoetsen, of elke morgen, wanneer je wekker gaat, als eerste een glas melk drinken. Rituelen benadrukken de betekenis van dat moment, of een gebeurtenis of relatie. In de Bijbel zie je dat het Joodse volk van God diverse rituelen aangereikt krijgt om hun verbinding met God te vieren en beleven. Bijvoorbeeld de viering van de sabbat, of de off ergewoonten (ritueel slachten), of recepten voor maaltijden op Joodse Feestdagen.

In het Nieuwe Testament vind je gewoonten die voor christenen van waarde kunnen zijn, zoals bijvoorbeeld: avondmaal, dopen, voeten wassen, bidden, zingen, ziekenzalving. Deze vormen kunnen je helpen bij je leven met God. Het leuke is, dat alle rituelen ook persoonlijk gemaakt kunnen worden.

Hieronder staan een aantal rituelen uit het Nieuwe Testament. Kies er drie uit en bespreek met de groep de vragen die hier bij horen. Is er tijd over? Dan kun je een vierde ritueel bespreken.

Avondmaal

Lees Lucas 22:19-20
En hij nam een brood, sprak het dankgebed uit, brak het brood, deelde het uit en zei: ‘Dit is mijn lichaam dat voor jullie gegeven wordt. Doe dit, telkens opnieuw, om mij te gedenken.’ Zo nam hij na de maaltijd ook de beker, en zei: ‘Deze beker, die voor jullie wordt uitgegoten, is het nieuwe verbond dat door mijn bloed gesloten wordt.

1. Welke geloofs-gedachte wordt benadrukt door het avondmaal?
2. Wat is jouw ervaring met dit ritueel? Ken je een persoonlijke variant?

Dopen

Lees Mattheus 28:19-20
Ga dus op weg en maak alle volken tot mijn leerlingen, door hen te dopen in de naam van de Vader en de Zoon en de heilige Geest, en hun te leren dat ze zich moeten houden aan alles wat ik jullie opgedragen heb. En houd dit voor ogen: ik ben met jullie, alle dagen, tot aan de voltooiing van deze wereld.’

1. Waarom zou Jezus de opdracht geven om mensen te dopen? Wat is hiervan de betekenis?
2. Wat is jouw ervaring met dit ritueel? Ken je een persoonlijke variant?

Voeten wassen

Lees Johannes 13:14-15
Als ik, jullie Heer en jullie meester, je voeten gewassen heb, moet je ook elkaars voeten wassen. Ik heb een voorbeeld gegeven; wat ik voor jullie heb gedaan, moeten jullie ook doen.

1. Welke geestelijke betekenis wordt benadrukt door iemands voeten te wassen?
2. Wat is jouw ervaring met dit ritueel? Ken je een persoonlijke variant?

Bidden & zingen

Lees Mattheus 6:5-6 En wanneer jullie bidden, doe dan niet als de huichelaars die graag in de synagoge en op elke straathoek staan te bidden, zodat iedereen hen ziet. Ik verzeker jullie: zij hebben hun loon al ontvangen. Maar als jullie bidden, trek je dan in je huis terug, sluit de deur en bid tot je Vader, die in het verborgene is. En jullie Vader, die in het verborgene ziet, zal je ervoor belonen.

Lees Filippenzen 4: 6-7
Wees over niets bezorgd, maar vraag God wat u nodig hebt en dank hem in al uw gebeden. Dan zal de vrede van God, die alle verstand te boven gaat, uw hart en gedachten in Christus Jezus bewaren.

Lees Jakobus 5:13
Als een van u het moeilijk heeft, laat hij bidden; is hij vrolijk, laat hij een loflied zingen.

1. Welke waarde heeft bidden voor genezing in jouw relatie met God?
2. Wat is jouw ervaring met dit ritueel? Ken je een persoonlijke variant?

Ziekenzalving

Lees Jakobus 5:14
Laat iemand die ziek is de oudsten van de gemeente bij zich roepen; laten ze voor hem bidden en hem met olie zalven in de naam van de Heer.

1. Welke waarde heeft bidden om genezing in jouw relatie met God?
2. Wat is jouw ervaring met dit ritueel? Ken je een persoonlijke variant?

Meer informatie over rituelen

Creatief Gebed
Gebed is een manier om je relatie met God te beleven. Je kunt altijd en overal bidden, maar je kunt ook kiezen om wat meer vorm te geven aan je tijd van gebed. Op de site www.creatiefgebed.nl vind je meer dan 101 ideeën.

Boek: 50 persoonlijke rituelen, Anselm Grün
In dit boek wil Anselm Grün (Benedictijnse monnik) je helpen om midden in de dagelijkse verplichtingen en stresssituaties op adem te komen en te genieten van je vrije tijd door middel van rituelen. Volgens Grün geven rituelen het leven structuur, diepgang en kleur.