HELP, mijn beste vriendin heeft een burn-out, wat moet ik doen?
“Ik ben thuuuiiiiis”, gil ik door de gang van ons studentenhuis. Nog voordat ik hoi kan zeggen tegen mijn huisgenoot Geert (20), overweldigt hij me met de zin: “Tirs, ik heb een burn-out”. Ik ben even stil en stamel “Nee joh, wat rot. Hoe…ehm voel je je?” ‘Domme vraag, stom, natuurlijk gaat het niet goed’, denk ik bij mezelf. Het is niet de eerste persoon dicht bij me die dit overkomt: mijn beste vriendin Juulke (20) raakte een half jaar geleden ook in een burn-out. Omdat ik nog steeds niet goed weet hoe ik er het best voor haar kan zijn en me daar soms echt moedeloos door voel, ga ik op onderzoek uit.
Na de zomervakantie ging het voor mijn beste vriendin ineens allemaal heel snel. Wat begon met misselijkheid voor haar tentamens, uitte zich later in paniekaanvallen en angstgevoelens. Het werd zo erg dat ze niet meer uit bed kwam of naar de supermarkt durfde. Juulke: “Ik belandde bij een psycholoog en kreeg te horen dat de herstelperiode even lang zou duren als de periode waarin ik te veel had gevraagd van mijn lichaam. Dat zou voor mij een hele lange herstelperiode worden: ik pushte mezelf sinds het begin van mijn studie – al bijna twee jaar- keihard over mijn grenzen."
Bezig 🐝tje
Toen ik hoorde dat Juulke niet zomaar uit deze burn-out zou komen, voelde ik me enorm machteloos en werd ik vaak boos op mezelf dat ik niet genoeg voor haar deed. Nog steeds vind ik het moeilijk als ik besef dat mijn leven vrolijk doorgaat terwijl dat van haar, en nu ook dat van mijn huisgenoot, gewoon stilstaat. Ik ken ze allebei als bezige bijtjes: vaak honderd afspraken op een dag, allebei student, op kamers, een drukke studie, een bijbaan, feestjes en zo kan ik nog wel tien dingen opnoemen.
Mijn lichaam zei stop en zelfs daar luisterde ik niet naar
Om de drukke planning van mijn beste vriendin konden we als vriendinnengroep vaak lachen, misschien zijzelf nog wel het hardst. Niemand had door dat die planning ongezond vol was. Juulke: “Ik moest het echt zelf op de harde manier leren.” Ik leg haar een gedachte voor die de laatste tijd vaak door mijn hoofd spookt: had ik als vriendin moeten inzien dat dit je zou opbreken, en belangrijker, had het zin gehad als ik er iets van had gezegd? “Nee”, zegt ze vastberaden. “Besef dat ik zelfs niet luisterde toen mijn lichaam stop zei. Als iemand om me heen me had gewaarschuwd, had ik daar niet naar geluisterd.”
Oké, maar wat kan ik dan nu wel voor haar betekenen? Ik kom in contact met psycholoog Aicha (27) (van Instagramkanaal @ChrisEnAicha) en hoop dat zij me meer kan vertellen. Aicha: “Om het antwoord op die vraag te vinden, moet je eerst zelf goed weten wat een burn-out is. Er zijn namelijk drie fases die je goed moet onderscheiden. In de eerste fase heeft iemand burn-outklachten: de persoon heeft hoge stress en raakt hierdoor vermoeid en snel geïrriteerd of krijgt last van slaapproblemen (andere klachten zijn ook: piekeren, niet tegen lawaai kunnen en concentratieproblemen). De tweede fase is overspanning: iemand heeft minimaal drie burn-outklachten en heeft het gevoel dat hij of zij het overzicht verliest en de controle kwijtraakt. De derde fase is de burn-out: iemand heeft dezelfde kenmerken als de andere fases, maar is vooral vermoeid en uitgeput. Diegene kan hierdoor slordige fouten op school of werk maken en heeft weinig energie voor sociale situaties. Let op: pas na zes maanden kun je zeggen dat iemand in die derde fase is gekomen.”
Ik reageer verbaasd op dit laatste feitje en vraag haar waarom dat onderscheid van de drie fases zo belangrijk is. Aicha: “Tijdens elke fase heeft iemand andere dingen nodig. Aan iemand die overspannen is, is het goed om te laten weten dat je er voor diegene bent en dat je je zorgen om hem of haar maakt. Soms zal dit geen invloed hebben, net als bij jouw beste vriendin, maar dan nog weet de ander wel dat je er voor diegene bent.” Aicha noemt nog meer dingen die je kunt doen als iemand in die burn-outfase terecht komt.
Wat kan ik doen voor iemand in een burn-out?
- Verplaats jezelf in de ander: Dit is het allerbelangrijkste dat je kunt doen. Diegene weet zelf maar al te goed dat hij of zij weinig aankan. Diegene vindt zichzelf vaak ook niet de leukste versie van zichzelf en schaamt zich hier misschien voor. Laat weten dat je er voor die persoon bent wat er ook gebeurt. Het benoemen zelf betekent waarschijnlijk al meer dan je denkt.
- Doe kleine dingen voor de ander. Door dingen te doen vanuit jezelf, en niet uit beleefdheid, voelt de ander zich gewaardeerd. Neem bijvoorbeeld de schoonmaaktaak over of bel diegene als je in de supermarkt bent of je nog wat mee kunt brengen.
- Realiseer je dat het niks te maken heeft met jou, vooral als iemand afstand neemt. Het heeft hoogstwaarschijnlijk met het herstel te maken en niks met jou als persoon.
- Maak afspraken, en hou je hier ook aan. Geeft iemand aan dat hij of zij een uur kan in de week, hecht daar waarde aan en laat jullie afspraak niet uitlopen. Ook al lijkt het alsof iemand nog uren met je zou kunnen kletsen, dat is waarschijnlijk niet het geval. Help met de structuur die iemand nu zo hard nodig heeft.
- Stel concrete vragen. De vraag ‘Hoe voel je je vandaag?’, geeft al meer ruimte dan ‘Hoe voel je je?’ Iemand kan bijvoorbeeld een goede dag hebben en vindt het fijner om juist dat tegen je te zeggen in plaats van het standaardantwoord dat het niet goed gaat.
Kopzorgen
Aicha spreekt zelf jongvolwassenen maar vertelt dat ook zij merkt dat steeds meer jongeren in een burn-out belanden. Aicha: “Jongeren hebben, in tegenstelling tot vroeger, constant prikkels die ze moeten verwerken. Social media en de maatschappij geven het beeld dat je van alles moet: hoge cijfers halen, maar geen nerd zijn, gezellig zijn en er ook leuk uitzien. Het geeft je kopzorgen waardoor je vaak mentaal met veel te veel dingen zit opgescheept.” Ik vraag Aicha of corona er nog iets mee te maken heeft. Aicha: “De afgelopen jaren gaf corona hier zeker nog een klap bovenop: de balans tussen dingen die energie kosten en die energie geven, liep totaal scheef. School ging bijvoorbeeld gewoon door, maar sportscholen en clubs – dingen die voor veel jongeren energie geven- sloten. Ook kleine dingen als naar school fietsen of in de pauze met vrienden kletsen kon niet meer.” Ik herken veel dingen die Aicha zegt in de gesprekken om me heen en weet nu beter wat ik kan doen voor mijn beste vriendin. Vooral kleine dingen voor haar doen en afspraken maken zodat ik de vriendin kan zijn die zij op dit moment nodig heeft. Aicha sluit af met een advies: “Let als jongere juist in deze tijd goed op jezelf, op dingen die je energie geven en luister op tijd naar je lichaam!”
Lees ook over:
Reyer over zijn burn-out: "Ik ben een people pleaser"
Geschreven door
Tirza
