Theoloog Reinier Sonneveld: ‘Jongeren durven niet te praten over de hel’
Theoloog Reinier Sonneveld heeft een nieuw boek: ‘het einde van de hel’. Hij zegt in dit boek dat de hel niet eeuwig is, maar tijdelijk. Reinier gelooft dat uiteindelijk iedereen na z’n dood bij God terechtkomt. Deze boodschap zorgde voor best wat chaos en boze mensen die het niet met hem eens zijn. Maar wat je er ook van vindt: nadenken mag altijd!
In z’n boek beschrijft Reinier een moment op het schoolplein toen hij zestien jaar oud was. Hij raakte in discussie met zijn gelovige vrienden over de hel. Gaat een baby met ongelovige ouders voor eeuwig naar de hel als hij sterft? En zo niet, is er dan een leeftijd waarop je wél naar de hel gaat als je niet gelooft? Zijn vrienden gaven allerlei vage antwoorden, maar wisten het ook niet zo goed. Ze zeiden dat het idee van een eeuwige hel in ieder geval niet oneerlijk kón zijn, want God is rechtvaardig en als Hij beslist, dan zal het wel goed zijn. Reinier vond het een benauwende gedachte, dat zelf nadenken ‘gevaarlijk’ zou kunnen zijn.
Wie is Reinier Sonneveld?
Reinier Sonneveld (1978) is theoloog en schrijver. Hij publiceerde essays en populair-wetenschappelijke non-fictie, vooral rondom het christelijke geloof. Ook schoof hij regelmatig aan bij onze Denkstof-serie waar presentator Joram Kaat gesprekken met hem voerde over het christelijke geloof.
Jij was 16 jaar en al bezig met de hel. Waarom?
“Ik vond een eeuwige hel als tiener vreselijk oneerlijk. Mijn dominee vertelde dat je voor eeuwig pijn lijdt in de hel als je tijdens dit leven niet gaat geloven in God. Vond ik lastig: dat kan toch niet rechtvaardig zijn? Tot in alle eeuwigheid hè? Voor altijd. Dat is veel te groot en veel te heftig. Zelfs voor de allergrootste misdadiger is er op een gegeven moment genoeg straf geweest en is het tijd om het weer goed te maken. Ik vind dat ook bij God passen. Dat iedereen de gelegenheid krijgt om het goed te maken, zowel de dader als het slachtoffer.
In mijn omgeving zijn jongeren soms superbang. Bang voor hun ouders, bang voor de dominee, bang voor God. Wat als je in de hel komt? Wat als je beste vriend in de hel komt? Ze worden achtervolgd door een angstgevoel, ze zijn bang om eeuwig te branden. En wat het nog veel moeilijker maakt: er wordt niet over gepraat. Dat mag niet, want misschien kom je juist in de hel als je twijfelt over het bestaan van een eeuwige hel. Ik werd er als jongere boos van en nu, dertig jaar later, nog steeds.”
Dat een eeuwige hel voor jou oneerlijk voelt, maakt het niet onwaar, toch?
“Het onbegrip dat ik als jongere voelde over een eeuwige hel, ben ik gaan onderzoeken. In het boek wat ik nu heb geschreven, probeer ik uit te leggen dat er een alternatief is voor een eeuwige hel. Dit alternatief heb ik niet zelf bedacht. In de vroege kerk waren het zelfs de meeste christenen die hierin geloofden en dat stelt mij erg gerust. Dit alternatief wordt het ‘universalisme’ genoemd. Het idee dat er juist wél een eeuwige hel is waar mensen voor altijd worden gepijnigd als ze niet in God hebben geloofd, wordt het ‘infernalisme’ genoemd. Ook zijn er natuurlijk mensen die geloven dat er niks is na dit leven, dit wordt het ‘materialisme’ genoemd."
“Mijn boek gaat dus vooral over het tweede plaatje, over het universalisme. De kerngedachte van het universalisme is niet dat er geen hel is. Dat denken sommige mensen, maar dat is niet waar. Christenen die universalist zijn, geloven wel degelijk dat er een vorm is van oordeel. Maar dit oordeel is tijdelijk en de bedoeling is dat alle verkeerde dingen uiteindelijk weer goed worden gemaakt.
God is veel te groot en liefdevol om mensen voor eeuwig te laten lijden en verloren te laten gaan. Hij is groot en liefdevol genoeg om iedereen te overtuigen van Zijn liefde. Als er mensen voor altijd in de hel blijven, betekent dat toch eigenlijk dat de duivel heeft gewonnen? Stel je voetbalt als amateur tegen Messi, dan wint Messi toch altijd? Zo is het ook met God. Hij zal altijd van de duivel winnen. God heeft de beste argumenten, Hij zal iedereen overtuigen. Je hebt als mens vrije wil, maar waarom zou je tot in de eeuwigheid tegen God blijven kiezen? Hoelang kan je eeuwige liefde blijven weerstaan? Dat is waarom ik niet geloof dat mensen voor eeuwig in een hel willen of moeten blijven."
Waarom zijn mensen nu zo boos op jou?
“Er wordt vanaf de kansel in sommige kerken tegen mij en mijn boek gewaarschuwd, dat vind ik best heftig. Ook werden aan het begin van het jaar al mijn spreekbeurten afgezegd en weigeren sommige christelijke boekhandels mijn boek te verkopen. Het maakt dat ik me soms raar voel binnen het christendom. Alsof iedereen tegen me is. Ik denk dat mensen zo heftig reageren omdat ze door mijn uitspraken over het universalisme denken dat Jezus nergens meer voor hoefde te komen. Volgens hen kwam Jezus alleen naar de aarde om je te bevrijden uit de eeuwige hel. Dan is het door wat ik zeg net alsof wat Hij deed voor niks is geweest. Maar Jezus kan toch ook voor heel veel andere dingen zijn gekomen? Bijvoorbeeld om je te bevrijden uit een tijdelijke hel en allerlei soorten kwaad dat we hier op aarde meemaken?
Gelukkig krijg ik ook heel veel lieve berichtjes en mailtjes. Een groot deel van de mensen die naar de kerk gaan in Nederland gelooft in het universalisme, dus ik ben niet alleen. We vinden het alleen heel lastig om erover te praten, dus dat heb ik geprobeerd te doen met mijn boek. De negatieve reacties vind ik moeilijk. Ik probeer mezelf ertegen te beschermen. Ik mag van mezelf bijvoorbeeld maar één keer per week op de titel van mijn boek googelen, anders ga ik slecht slapen en lig ik ’s nachts uren wakker van de boze reacties. Wat me ontzettend helpt, is om in de Bijbel te lezen dat je álle vragen aan God mag stellen. Je bent nooit te brutaal of te eerlijk. Ook je echte, scherpe vragen kan Hij aan, zelfs als ze gaan over de hel.”
Is het eigenlijk belangrijk om als gelovige met ‘de hel’ bezig te zijn?
“Nee hoor! Als je niet vaak over de hel nadenkt, is dat helemaal niet erg. Ik zou zeggen: geniet ervan zolang dat zo is. Toch zal er een moment in je leven komen dat je heftige dingen meemaakt, dat je mensen verliest of dat vrienden of familie stoppen met geloven. Op dat soort momenten komt die vraag over het hiernamaals misschien wél omhoog.
Stel, die vraag over de hel komt omhoog, dan heeft het in ieder geval geen zin om je kop in het zand te steken. Dat doen we vaak, want het onderwerp is zó groot dat het ons bang maakt. Eigenlijk is een eeuwige hel de allergrootste wereldramp denkbaar. Dan zijn er dus heel veel mensen die voor áltijd verloren gaan. Dat is erger dan alle oorlogen die er ooit zijn geweest bij elkaar, want die stopten tenminste ooit nog. Als de hel eeuwig is, dan kan je in je leven eigenlijk niks meer doen dan heel snel eten, heel snel slapen en daarna mensen vertellen over God om hen te overtuigen. Maar op die manier leeft niemand. Zelfs de allerbeste, meest serieuze christen ter wereld kan dat helemaal niet aan. Met dit boek wil ik een realistischer beeld van de hel op tafel leggen. Dan kunnen we onze kop uit het zand halen en met elkaar een goed gesprek voeren.”
Vind je dit een lastig artikel? Lees dit 👇
Als christenen over de hel praten, kan het soms een pittige discussie worden. Zoals je gelezen hebt in bovenstaand artikel, heeft Reinier dat na het publiceren van dit boek ook gemerkt. Wij hebben dit artikel geschreven omdat we jou willen helpen nadenken over belangrijke thema's, zoals geloven in God en het hiernamaals. In dit geval hebben we ervoor gekozen Reinier te interviewen omdat zijn nieuwe boek veel losmaakt en aanzet tot nadenken. De EO (waar BEAM onderdeel van is) is geen omroep van standpunten, maar van uitnodigende, oprechte en hoopvolle gesprekken. Als jij een ander idee of een andere overtuiging hebt over het hiernamaals mag ook jij volwaardig meedoen aan dit gesprek.
Lees ook over:
'Ik kan niet wachten om naar de hemel te gaan'
Geschreven door
Wilke
