Recensie: Kruistocht in spijkerbroek | “Het boek is nog steeds een echte pageturner”
Je jeugdklassiekers herlezen is iets wat veel lezers elkaar afraden en ze dus ook niet doen. Angstig om je goede herinneringen aan het boek te verpesten. Want het boek dat vroeger zo fantastisch en ongelofelijk spannend was blijkt jaren later misschien toch niet zo spannend te zijn. Tegen alle principes in herlas ik mijn jeugdklassieker Kruistocht in spijkerbroek van Thea Beckman. Het boek dat ook jouw ouders ongetwijfeld zullen kennen en gelezen hebben toen zij tien jaar oud waren. Het boek dat bijna vijftig jaar na uitgifte nog steeds onwijs populair is.
Het boek begint met de zestienjarige Dolf uit Amstelveen die zich opgeeft als proefkonijn voor een gevaarlijk experiment. De vrienden van zijn vader hebben een materietransmitter uitgevonden waarmee ze voorwerpen en dieren terug kunnen flitsen naar het verleden. Dolf ziet een tripje naar het middeleeuwse Frankrijk om een riddertoernooi bij te wonen wel zitten en biedt zich aan. Maar door een foute berekening in de coördinaten komt hij in het jaar 1212 in het Duitse stadje Spiers terecht. Gelukkig kan hij om vijf uur diezelfde middag op de afgesproken plek teruggeflitst worden naar het heden. Maar het bereiken van de plek wordt opeens erg moeilijk als er een Kinderkruistocht voorbij komt lopen, op weg naar Jeruzalem om de stad te bevrijden van de Turken. Door al deze kinderen kan Dolf de plek niet op tijd bereiken. Het terugflitsen mislukt en hij zit vast in het verleden. Uit noodzaak besluit Dolf om zich aan te sluiten bij de kruistocht, om zo de arme, vermoeide en gewonde kinderen te helpen.
Veel verschillende lagen
Dat dit boek al bijna vijftig jaar door jong en oud gelezen wordt is niet zo wonderlijk, het zit namelijk onwijs goed in elkaar. Door het te herlezen heb ik ontdekt dat het boek diverse lagen bevat die voor elk leeftijdscategorie wel iets interessants bezitten. Zo bevat het boek een rijkdom aan omschrijvingen van de natuur die Dolf tegenkomt op zijn trip:
Dit Italië was veel mooier, ongerepter, interessanter dan het Italië dat hij kende. De rivieren waren helder en onbedorven. Op de hellingen graasden kudden schapen en geien, in de bossen leefden ontelbaar veel vogels. Nergens hoorde je het geloei van straaljagers, het gebrom van auto’s, het stampen van machines. Het hele land ademde rust, stilte en muziek.
Ook valt op dat er in het boek meer aandacht is voor het geloof dan je op het eerste gezicht zou verwachten. De auteur heeft op een pakkende en wonderlijke manier het christelijke geloof van de Middeleeuwen weten te omschrijven:
Hij herinnerde zich zijn talisman. Hij greep de hanger met de Heilige Maagd en kuste de voorstelling. ‘De Heilige Moeder Maria beschermt mij, Dom Anselmus,’ zei hij. ‘Ge kunt mij niet ongestraft beledigen.’
Soms 'opdat' en 'gij'
Naast de gelovige Middeleeuwen laat Thea Beckman ook de harde kant van de eeuw zien. Honger, kou, armoede en sterfte worden op een even krachtige maar ook pijnlijke manier weergegeven:
De doden konden nauwelijks begraven worden. Meestal was de grond te stenig en te hard. Dan legden ze de lijkjes bijeen en stapelden er losse stenen op.
De schrijfstijl is, ondanks het feit dat het boek in 1973 gepubliceerd werd, erg modern en actueel. Hierdoor leest het boek erg prettig en heb je het binnen no-time uit. Hier en daar zijn nog wat oubollige woorden als ‘opdat’ en ‘gij’ te vinden, hoewel de laatste veelal in de dialogen, die tussen de middeleeuwers plaatsvinden, te vinden is.
Daarnaast heeft de auteur erg sterke karakters neergezet. Elk personage krijgt in het boek persoonlijke eigenschappen toegewezen waarmee ze elk op hun eigen manier een belangrijke bijdrage leveren aan de kruistocht. Zo heeft Dolf veel kennis van de 20e-eeuwse ontwikkelingen en inzichten waarmee hij veel levens kan redden, wat niet geheel zonder gevaren is. Want wanneer ben je nog een held en wanneer word je bestempeld als ‘ketter’? Dingen die voor een doorsnee middeleeuwer onmogelijk zijn doet hij, zoals een epidemie van een dodelijk ziekte voorkomen. Hieruit blijkt dat Dolf ook een buitenbeentje is, omdát hij uit de 20e eeuw komt:
Er klopte iets niet met Dolf. In geloofszaken was de jongen ongelofelijk onnozel. Met een onschuldig gezicht kon hij dingen zeggen die Thaddeus koude rillingen over de rug deden lopen. Was de jongen een ketter?
Kruistocht in spijkerbroek is een boek dat je keer op keer weer blijft verrassen. De avonturen van de 20e-eeuwse Dolf zijn zowel vermakelijk als bloedstollend. De klassieker van Thea Beckman is nog steeds, vijftig jaar na de eerste druk, een echte pageturner.
