In gesprek over FOBO: Hoe maak ik keuzes zonder die verschrikkelijke keuzestress?

Zolang er mensen bestaan, bestaat er al keuzestress. Toch kijk ik, BEAM-redacteur Wilke, met mijn 25 jaar weleens jaloers naar bejaarden. Voor hen stond bijvoorbeeld vaak al vast wat ze zouden gaan doen als beroep, hetzelfde als hun vader of moeder namelijk. Er was niet veel keuze en dus ook niet veel keuzestress. En begrijp me goed, ik ben dankbaar en blij dat hier nu veel meer vrijheid in is, maar tegelijkertijd is het ook ontzettend lastig om te kunnen kiezen uit honderd verschillende studierichtingen…

86% van jongeren heeft regelmatig keuzestress

Voor de zekerheid heb ik het even gecheckt bij BEAM-volgers op Instagram, ervaren zij deze FOBO ook? 86% zegt dat dit regelmatig het geval is.

Els van Dijk is directeur op de Evangelische Hogeschool in Amersfoort en verdiept zich al jaren in dit onderwerp. Waarom denkt zij dat jongeren hier zo’n last van hebben?

Els: “Keuzestress bestaat op alle terreinen van het leven: met welke serie start ik op Netflix? Welke van de 300 soorten spijkerbroeken koop ik? Maar ook: Ga ik daten en zo ja, met wie? Je kan heel makkelijk de weg kwijtraken. Want als je iets kiest, kies je alle andere opties niet en dat brengt onzekerheid. Met de hoeveelheid opties die er tegenwoordig is kan je letterlijk en figuurlijk eeuwig blijven swipen en scrollen. Maar de overvloed aan mogelijkheden is niet de enige reden waarom jongeren soms last hebben van FOBO..."

Ik zie bij veel jongeren een onvrede, een ontevredenheid over het leven

"Volgens mij zit er meer achter, namelijk een onvrede en een onzekerheid over het leven. Ik zie dat veel jongeren die onzekerheid compenseren door bepaalde spullen te kopen of door te proberen er op een bepaalde manier uit te zien of zich op een bepaalde manier te gedragen, maar dat is natuurlijk ontzettend vermoeiend. Het is echt heel hard werken om bij wijze van spreken elke dag weer een nieuwe statusupdate te hebben over jezelf die zoveel mogelijk mensen interessant vinden. Dit gedrag is ook erg op jezelf gericht. Op je eigen welzijn en op hoe mensen naar jou kijken. Dat maakt het zo vermoeiend. Ik kwam vandaag online een mooi zinnetje tegen: Het vervullen van de behoefte van het ego, kan nooit tot zingeving leiden. Hoe hard je ook werkt en hoeveel - voor het oog van de buitenwereld - goede keuzes je ook maakt, dat lege gevoel blijft. Dat is iets wat ik terug hoor van veel jongeren.”

Weten wat het probleem nou eigenlijk is

Ik vind het mooi wat Els zegt en merk dat ik overdreven enthousiast aan het mee knikken ben aan de telefoon. Ik herken me erin en denk dat het helemaal klopt. Heel veel jongeren zijn doodmoe door deze keuzestress, ik ook. Maar ja, weten waar het probleem ligt, maakt niet dat het probleem ook verdwenen is. Jij en ik moeten ’s ochtends nog steeds kiezen welke kleding we aantrekken. Op Instagram vertellen BEAM-volgers dat ze deze FOBO ook ontzettend ervaren in profiel- en studiekeuze. Hoe kan dit veranderen? Wat is een betere manier om met dit soort keuzes om te gaan?

Els: “Er is een groot verschil tussen de behoefte van je ego vervullen of proberen zinvol te leven. Niet zo lang geleden had ik een gesprek met een student op de EH, ze gaf aan dat ze het lastig vond om zich te mengen in gesprekken, ze was bang dat mensen het stom vonden wat ze zei, dus zei ze maar niets. In ons gesprekje stelde ik voor dat ze anders naar de situatie kon proberen te kijken. Dat ze zichzelf niet meer de vraag zou stellen ‘vinden ze me wel aardig als ik iets zeg?’, maar dat ze zichzelf de vraag stelt ‘wat kan ik zeggen om van betekenis te zijn?’ Ze is dit gaan proberen en toen ik haar later sprak was ze totaal veranderd. Waar ze eerder angstvallig stil bleef, vraagt ze anderen nu hoe het gaat en geeft ze complimentjes. Ze kiest niet langer wat ze doet op basis van wat ze denkt wat anderen van haar verwachten, maar ze kiest ervoor om van betekenis te zijn voor de ander. Dat geeft vrijheid."

Bloemen kijken niet angstig naar elkaar of ze wel goed groeien, ze kijken naar de hemel

Els: "Het raakt me als ik zie dat tieners de weg kwijtraken en zo bepaald worden door andere dingen dan Gods gedachten over hun leven. Iedereen is uniek gemaakt. Ik zeg het weleens als ik college geef, dan kijk ik naar de studenten in de zaal en zeg ik: ‘Wat geniet ik er toch ontzettend van dat iedereen in deze zaal anders is. Niemand is hetzelfde en dat is prachtig.’ Vergelijken is een ziekte van deze tijd. Er is zo’n grote angst om buiten de boot te vallen, om een loser te zijn. En dus ook angst om de verkeerde keuze te maken, of in ieder geval minder goed te kiezen dan bijvoorbeeld je klasgenoot. Maar wat je kiest en wat je doet is niet je bestaansrecht. Je hoeft jezelf er niet mee te bewijzen en je waarde als mens hangt er niet vanaf. Weet je, bloemen kijken niet naar elkaar om te zien of ze wel goed genoeg groeien en goed genoeg lijken op de rest, ze kijken naar de hemel.”

Hoe kan ik van betekenis zijn voor anderen?

Ook nu ben ik het weer helemaal met Els eens en typ ik enthousiast mee met wat ze zegt. Het komt eigenlijk neer op een hele andere manier van denken. Je probeert minder te denken aan wat jou beter, leuker of cooler maakt, maar je probeert meer bezig te zijn met hoe je van betekenis kan zijn, juist ook voor de ander. Maar goed, als ik Instagram of TikTok open, gaat het toch direct weer om zo leuk mogelijk overkomen en voelen mede-Instagram gebruikers eerder aan als concurrenten dan als mensen voor wie ik van betekenis kan zijn. Hoe kan je zo’n verandering krijgen in de manier waarop je eigenlijk over alles in je leven nadenkt?

Els: “Durven stoppen met vergelijken, vraagt moed. Durven binnen te laten komen hoe God naar je kijkt, vraagt moed. Verzamel daarom mensen om je heen die dit ook als waarheid zien, je hoeft het niet in je eentje te doen. Zoek andere christelijke jongeren die ook naar God willen kijken en willen groeien en niet al concurrerend alleen maar kijken naar elkaar. Herinner elkaar hier regelmatig aan. Het is ook gewoon een kwestie van oefenen, met elkaar praten.”

Christelijke vrienden om je heen verzamelen

Nou, sowieso goed om te weten dat het in je eentje dus super lastig is om zo’n nieuwe manier van denken aan te leren. Met elkaar sta je sterker. Toch kan christelijke mensen om je heen verzamelen best wel lastig zijn, helemaal als je gewoon niet erg veel christelijke jongeren in je omgeving hebt. Als BEAM proberen we hierin met jou mee te denken. Zo kan je ons op Instagram in de gaten houden omdat we eens in de zoveel tijd een christelijke jongere online gooien die christelijke vrienden zoekt, deze rubriek heet Vrome Vrienden. Ook kan je altijd kijken of je kunt aansluiten bij een Alpha Youth groepje ergens in het land en kan je er, uiteraard, voor kiezen om een tussenjaar te doen bij de Evangelische Hogeschool waar de focus ligt op geloofstoerusting, persoonlijke ontwikkeling en studie- en beroepskeuze.

Dit is het eerste artikel in de nieuwe rubriek Grote Vragen die BEAM samen met de Evangelische Hogeschool maakt. Zijn er grote vragen die jij beantwoord zou willen zien? DM (@EOBEAM) of app (0683673700) ons!