Joram Kaat: "M’n geloof voelt puurder en echter dan ooit"

Het recent opgeleverde appartement van Joram (26) op de achttiende verdieping van een woontoren kijkt uit over Amersfoort. Een enorme bouwkraan wiegt vervaarlijk in de wind. De inrichting is strak, de woonkamer net zo opgeruimd als het karakter van haar bewoner. Joram heeft geroken aan het minimalisme en daarna de smaak te pakken gekregen. “Ik heb bijna al m’n kleding weggedaan. Ook tien paar schoenen, hoewel ik nu nog 25 paar over heb. De meeste daarvan staan nog ingepakt, dus die kunnen eigenlijk ook prima weg.”

Underdog

In zijn Twitter-bio noemt Joram zichzelf presentator en creative. Dat creatieve zat er al vroeg in. “Toen ik nog met m’n broer op één kamer sliep, stelden we elkaar elke ochtend de vraag: ‘Hé, welk bedrijfje zullen we beginnen?’ Zo bedachten we een box met een maaltijd die mensen bij ons konden kopen. Nooit uitgevoerd, maar nu ligt het wel in elke supermarkt.”

Na een half jaar de studie media, informatie en communicatie gevolgd te hebben, kwam Joram in 2011 bij Xnoizz Positive Radio terecht, een muziekafdeling van de EO. Niet veel later volgde BEAM, het jongerenplatform van de EO. “Ik was 18, mijn collega’s in de dertig. Op vergaderingen was ik vaak degene die zei: ‘Jongens, leuk idee, maar als jongere zit ik met andere vragen.’ Nu ben ik zelf een van de ouderen.”

Ik vind BEAM fantastisch en zit er erg op mijn plek

Daarover gesproken: ben je niet te oud voor te BEAM?
Droogjes, zoals vaker: “Ja, dit is mijn afscheidsinterview. Nee, ik voel me nog niet te oud, maar ik ben het misschien wel. Vooralsnog zit ik ontzettend op mijn plek; ik vind BEAM fantastisch, ook omdat ik er zelf mee opgegroeid ben. Dat is geen argument om te blijven, dus zodra jongeren mij vertellen dat ik te oud ben, zal ik mijn conclusies trekken. Ik zal niet sterven bij BEAM, ik wil door.”

Bij de EO?
“Als dat kan wel. Er waren periodes dat ik dacht: ik moet weg, ik zit hier te lang. Of er gebeurde te weinig. Maar nu zit ik op m’n plek, ik zou niet weten waar ik beter mijn ding zou kunnen doen. Weet je, ik voel me nog steeds een stagiair, de underdog. Die guy wíl ik ook zijn; ik ben 26 en wil zeker tot m’n dertigste vooral mensen om me heen hebben van wie ik kan leren. Me verder ontwikkelen als presentator, alle scholing kan me verder helpen. Zolang ik maar creatief bezig kan blijven. The Passion is nu klaar, er moet een nieuw paasevenement komen – let’s go, laat mij het maar bedenken.”

Gesprek met vader

Joram was de enige van zijn klas met gescheiden ouders; z’n vader heeft hij nooit gekend. Nu groeit er een hele generatie op die tegen dezelfde vragen aanloopt, zegt-ie. Daarom denkt de presentator al een tijdje na over een persoonlijke documentaire hierover. Een gesprek met zijn vader lijkt daarvoor onvermijdelijk, maar daar ziet Joram enorm tegenop. “Ik praat over hem en heb z’n telefoonnummer, maar ik weet niet eens wie die man is! Alleen daarom al wil ik eens tegenover hem zitten.”

Waarom heb je dat nog niet gedaan?
“Tja, omdat het spannend is. Ik ben bang dat het hele onderwerp een emotionele lading krijgt die ik nu niet voel; misschien gaat hij wel iets zeggen wat me pijn doet, daar heb ik helemaal geen zin in. Tegelijk heeft hij wel een plek in mijn systeem, ik blijf loyaal, bijvoorbeeld als m’n moeder iets negatiefs over hem zegt.”

Soms denk ik: zou ik dus vanwege mijn vader zijn gaan presenteren?

Beïnvloedt zijn afwezigheid jou?
“Ik ben altijd op zoek naar bevestiging, dat zal ongetwijfeld met zijn afwezigheid te maken hebben. Soms denk ik: zou ik dus vanwege hem zijn gaan presenteren? Wow, dan speelt-ie nogal een grote rol…”

Zou je een andere presentator worden als je hem eindelijk hebt ontmoet? Is dan je geldingsdrang weg?
“Dat zou lekker zijn, want dat mag soms best wat minder. Ik zou geen andere presentator worden, maar misschien wel een ander persoon.”

Je hebt een vriendin. Heeft de scheiding van je ouders invloed op je relatie met haar?
“Het duurde daardoor wel een tijdje voordat het aan was, maar dat was juist fijn, mede omdat zij het ook rustig aan wilde doen. Eerder vluchtte ik zodra het met iemand serieuzer werd. Qua emoties ben ik erg op mezelf, ik moet soms bewust de knop omzetten om iets met haar te delen. Hoe ik naar trouwen kijk? Niet anders dan normaal; dat zal net zo eng zijn als een relatie aangaan, maar ik weet honderd procent zeker dat ik met haar wil trouwen. We hebben dit appartement ook samen ingericht met het idee dat ze hier tegen die tijd komt wonen.”

Ik zie God als een liefhebbende God, waarschijnlijk is een vader ook zo

Wat zegt het beeld van God als Vader jou, met je eigen vader die afwezig was?
“Vroeger zei m’n moeder vaak: ‘Je hebt wel een vader: een hemelse Vader.’ Dat beeld had ik zelf ook. Maar wat ís een vader? Ik weet dat niet. Ik zie God als een liefhebbende God, en waarschijnlijk is een vader ook zo.”

In ‘Visie’ vertelde je twee jaar geleden dat je geen vaste kerk bezoekt en dat die behoefte er ook niet was. Hoe beleef je je geloof momenteel?
“Geloven betekent voor mij vooral zoeken. Ik denk veel na over de vraag wat ik nu precies geloof.” Joram haalt even diep adem, gaat verzitten. “Ik groeide op in een fanatieke pinksterkerk, waar alles helemaal duidelijk was; het geloof was vooral een pakket aan regels. We geloofden best Amerikaans; in de keuken hing een foto van een dure auto op het prikbord, een donkerrode Chrysler Voyager. Daar baden we dan voor. Los van dat het niet werkt: hoe zielig ben je als je voor een auto bidt?!”

Paniek

“Afgelopen voorjaar – de BEAM-kerkdiensten draaiden al – sprak ik met een vriend.” Joram lijkt even ruggenspraak met zichzelf te houden. Dan, met een lachje, alsof hij zichzelf zojuist heeft overtuigd: “Oké, boeiend: we spraken over de hel. Ik zei dat ik er geen uitgesproken mening over had. Even later concludeerde die vriend: ‘Misschien heb je er geen mening over omdat je er niet in gelooft?’ Dat zei me niet zo veel, tot ik naar m’n werk reed en deze gedachte keihard binnenkwam: wat gelóóf ik nou eigenlijk? Wat geloof ik, versus: wat dénk ik dat ik geloof? Ineens was die opening er: misschien geloof ik het niet… Ik raakte in paniek, want de consequenties zouden enorm zijn. De basis onder m’n leven zou wegvallen, ik zou m’n werk niet meer kunnen doen. We hadden net een draaidag en ik dacht: ik moet me ziekmelden.” 

M’n geloof voelt puurder en echter dan ooit

Mysterie

Joram gaat uiteindelijk toch en vertelt ’s avonds aan zijn vriendin wat er is voorgevallen. “Ze reageerde nuchter, ze had weleens vergelijkbare gedachten. Dat hielp. Ik besloot: als God er is – en dat geloof ik meestal – hoef ik niet in paniek te zijn, dan vindt Hij mij wel weer. Is Hij er niet, dan is het maar goed dat ik dat nu ontdek, want dat bespaart me veel tijd.” Hij lacht. “Die ontspanning geeft veel rust, m’n geloof voelt puurder en echter dan ooit. Sindsdien verdiep ik me meer in het geloof en lees ik de Bijbel met andere ogen. Geloven is niet duidelijk meer. Of, zoals Reinier Sonneveld zegt: geloven is een mysterie, en iemand die het tegenovergestelde beweert, heeft geen volwassen geloof. Wat dat betreft kwam Denkstof, een serie video’s over geloofsvragen die ik met hem maak, als geroepen. Sommige vragen die we behandelen, zijn mijn vragen.” 

Voor de BEAM-kerkdiensten van komend najaar is Joram van plan vaker zijn eigen vragen te stellen. “Ik zit daar met super inspirerende mensen – laat het maar een coachingsessie zijn. EO-directeur Arjan Lock zei laatst niet voor niets tegen me: ‘Het ergste wat je kan overkomen, is dat je als presentator iemand anders wordt dan dat je zelf bent.’"

Zoektocht delen

Voor zijn moeder is Jorams ontwikkeling op geloofsgebied weleens reden van zorg. “Laatst zei ze: ‘Maar luister, God zit in je hart en Hij raakt je aan’. ‘Ja,’ zei ik, ‘ik ken het en geloof dat het kan, maar ik vóél het niet altijd – of altijd niet. ‘Maar weet dat Hij er is,’ zegt ze dan. ‘Oké, maar wat betékent dat dan? Hoe verhoud ik me daartoe, welke keuzes wil ik maken om God te dienen?’ Daar zoek ik naar.” 

En: welke keuzes maak je zoal?
“Vooral keuzes die niet puur om mijzelf draaien, om Joram die dóór moet. Ik heb in mijn werk meer rust gevonden. Wat we bij de EO doen, gaat verder dan mijn persoonlijke groei. Als God van mij vraagt voor anderen te zorgen, doe ik dat dan door puur mijn eigen ambitie te volgen en een spelshow te presenteren of zo? Nee, ik denk dat ik nu meer kan betekenen door iets van mijn zoektocht en gedachtes te delen.”

Zie je jezelf als rolmodel voor jongeren?
“Niet mijn persoonlijkheid. Ik voel me eerder hun woordvoerder, iemand die hun vragen aan anderen stelt. Daar zie een taak voor mezelf weggelegd.”

De BEAM-Kerkdienst is echt een van de tofste projecten die ik ooit heb gedaan

BEAM-kerkdiensten

“Rond 2011 runde ik met vrienden een amateuristische website, Relidaily, waar we muziekvideo’s van christelijke artiesten postten. Later wilden we daar op themaniveau preken aan toevoegen, met sprekers uit diverse hoeken. Tot op zekere hoogte doet de BEAM-kerkdienst dat nu ook. Onze behoefte was destijds om de kerk te innoveren, want die vonden we qua vorm maar traag, vaak saai en onbegrijpelijk. Reinier Sonneveld zou nu zeggen: ‘Maar de kerk is een training, dus het hoeft niet alleen maar leuk te zijn.’” Lachend: “Dan zeg ik: wat ben je toch een oude man. Nee hoor, maar het mooie van de BEAM-kerkdienst is: the sky is the limit. Het is echt een van de tofste projecten die ik ooit gedaan heb en die hopelijk jongeren en gezinnen inspireert. Onze eerste aflevering kwam alleen op YouTube, daarna kwamen de diensten ook op NPO 2 en nu maken wij opeens tv. Eerst houtje-touwtje, maar steeds professioneler. En ik merk nu pas welke impact tv heeft; ouders komen naar me toe en zeggen: ‘Ik kijk met m’n kinderen jullie kerkdienst en ze vinden het tof!’ Dat is sick natuurlijk, echt tof.” 

Dit interview met Joram komt uit het EO-magazine.
Tekst: Wilfred Hermans
Beeld: Moon Jansen

Joshua koos voor Jezus, liet zich dopen en ging vanaf dat moment actief met het geloof bezig. Lees hier zijn hele verhaal.