Exclusief interview regisseur van Tolkien: “Geloof is niet de focus van de film”

Jort: In de film gaat u in op de inspiratiebronnen van Tolkien, maar voor zijn geloof is maar weinig aandacht. Hoe kwam u tot die keuze?  

Dome: De film is in essentie een verhaal over vriendschap en liefde. Het is niet zo dat ik de keuze heb gemaakt om niets van Tolkiens katholicisme of geloof in de film te verwerken. Dat zit er wel degelijk in, maar het is subtiel.  

Jort: Denkt u dat het mogelijk is om geloof op film te verbeelden en het interessant te maken? 

Dome: Geloof is een lastig onderwerp. Het is te verfilmen, maar dan moet er sprake van spanning zijn. Dat was bij Tolkien niet het geval. Ik had graag meer scènes in de film gehad over Tolkiens geloof. We hebben bijvoorbeeld een scène gedraaid waarin Tolkien Father Francis (de katholieke priester die zorgde voor de opvoeding van Tolkien en zijn broer) helpt in de kerk. Toen we de scène aan een testpubliek lieten zien, begrepen ze het niet. Het voelde te traag. Er is bij Tolkiens geloof wel sprake van emotie, maar niet van conflict. De scène had beter gewerkt als hij bijvoorbeeld de kerk uit gerend zou zijn. Spanning is de essentie van het film maken. Maar Tolkien stond niet op gespannen voet met zijn geloof.  

Jort: Maar er was toch wel degelijk sprake van spanning? Zeker tussen de katholieke Tolkien en de protestantse Edith, zijn toekomstige vrouw.  

Dome: Dat is waar. Father Francis verbood Tolkien om Edith te zien. Het zat hem zeker dwars dat Edith protestants was. Dat zit ook in de film, maar dat was niet zijn belangrijkste reden om hun relatie te verbieden. Hij denkt dat Tolkien zijn studie opgeeft voor een meisje, dus hij maakt die keuze in zijn rol als vaderfiguur. Ik denk dat Father Francis, net als in de film, een heel vriendelijk vaderfiguur en priester was. Daar hebben we trouwens best wat tegenstand bij ervaren toen we het script schreven. Veel mensen vonden dat we het katholicisme op een te positieve manier verbeelden. We zouden te weinig aandacht hebben voor alle schandalen in de Katholieke Kerk. Volgens hen had Father Francis de jongens moeten slaan of zoiets.  

Tolkien zou dan gezien worden als een soort manipulatieve MeToo auteur.

Als je het hebt over de tijd waarin Tolkien wou dat Edith zich zou bekeren tot het katholicisme en waarom dat niet in de film zit... Nou, om te beginnen vindt dat plaats na de gebeurtenissen van de film, maar het probleem zit hem hierin. Als ik, in 2019, een scène in mijn film heb waarin een man tegen zijn vrouw zegt dat ze zich moet bekeren tot zijn geloof, dan zou gezegd worden dat die man een monster is. Met het gelijkheidsdenken van onze tijd zou dat niet begrepen worden. Tolkien zou dan gezien worden als een soort manipulatieve MeToo auteur. 

Jort: Zou het mogelijk zijn om dit deel van Tolkiens leven zo te verfilmen dat mensen wel zouden begrijpen waarom hij zo was?  

Dome: Jawel, maar dan moet het de focus van de film worden. Nu draait de film om vriendschap en liefde en alle scènes sluiten daarop aan. Als je deze stukken in de film wilt verwerken om aan de wensen van een aantal fans te voldoen, dan moet je daar zeker twintig tot dertig minuten voor vrijmaken. Zo kan je begrip bij het publiek wekken. Maar met de tijd die we hadden, was dat onmogelijk.  

Ik heb een paar krantenkoppen gezien die beweren dat we van Tolkien een atheïst hebben gemaakt. Echt niet. Hij is christelijk in de film.

Jort: Wat vindt u van de discussie over de manier waarop de film omgaat met geloof?

Dome: Ik zou graag met iedereen de discussie aangaan en de film verdedigen, maar dat lukt helaas niet. Ik denk dat veel mensen de subtiele religieuze hints niet opmerken. Mensen gaan met verwachtingen naar een film en met verwachtingen ontstaan ook teleurstellingen. Als je zelf gelovig bent, hoop je dat de film meer aandacht heeft voor zijn geloof.

Ik heb een paar krantenkoppen gezien die beweren dat we van Tolkien een atheïst hebben gemaakt. Echt niet. Hij is christelijk in de film. Zijn waarden, hoe hij zich gedraagt, dat komt voort uit een christelijke moraal. Wanneer Tolkien in de film op een dieptepunt zit, ligt hij op het gras en kijkt hij naar de hemel. Hij zoekt naar een antwoord, hij zoekt naar God. In deze scène spreekt hij een sterk religieus gedicht uit. De verwijzingen zijn er dus zeker, maar ze zijn subtiel.    

Jort: Stel, u zou een film maken over het geloof van Tolkien. Hoe zou dat eruitzien?  

Dome: Ik zou me richten op hoe hij was op latere leeftijd. Dat was de tijd waarin hij het meeste met zijn geloof deed. Het zou dan een film worden over de discussies die hij had met C.S. Lewis over het christendom. Maar het zou een hele andere film worden dan Tolkien nu is. 

De weergave van deze video vereist jouw toestemming voor social media cookies.

Toestemmingen aanpassen