Stikstofdebat: Boerenzoon Frits (17) maakt zich zorgen over verdwijnen van boeren

De discussie over de uitstoot van stikstof is best ingewikkeld. Waarom is de boerensector eigenlijk boos?

“De afgelopen jaren zijn er veel maatregelen genomen die het voor boeren moeilijk maken om nog goede landbouw te kunnen bedrijven. Er zijn veel beperkingen opgelegd. In 2015 schafte de overheid het melkquotum af. Dit is het maximumaantal liters melk dat per jaar aan de fabriek mag worden geleverd. Als gevolg daarvan investeerden veel boeren in nieuwe koeien, dure machines en zelfs extra landbouwgrond. Twee jaar later kwam er plotseling een nieuwe wet die vastlegde dat er een maximum zit aan het aantal koeien dat mag worden gehouden. Dit aantal mag niet hoger zijn dan het maximumaantal koeien in 2015. Veel boeren moesten dus een groot aantal van hun koeien wegdoen. Hierdoor zijn veel boeren in financiële problemen gekomen. Met minder koeien en minder machines moet hetzelfde worden verdiend. De inkomsten dalen, maar de kosten blijven even hoog."

Niets doen is geen optie meer.

"Daarnaast krijgen boeren vaak het gevoel dat ze niet genoeg gewaardeerd worden door een groot deel van de Nederlandse bevolking. Er is weinig besef dat al het eten dat wordt gegeten, door boeren wordt geproduceerd. Ook zorgt elke boer ervoor dat een x-aantal andere Nederlanders ‘normaal’ werk kan doen. Honderd jaar geleden waren er veel meer boeren nodig om de hele bevolking te voeden en konden minder mensen een ander beroep uitoefenen. Hoe kleiner onze sector wordt, hoe minder waardering er komt voor het vak. Veel mensen hebben geen kennis of familielid meer met een boerderij, waardoor de afstand tussen de boeren en de niet-boeren alleen maar toeneemt. Het is moeilijk om je in te leven in een beroepentak waar je geen band mee hebt.

Het stikstofdebat is de druppel die de emmer doet overlopen. We hebben lang genoeg alles van de overheid geslikt en de regels gevolgd, hoe lastig dat ook was. Nu is dat geen optie meer. We moeten van ons laten horen, want anders is er straks geen boerensector meer in Nederland.”

Wat waren de gevolgen van dit beleid voor jullie eigen boerderij?

“Na het afschaffen van het melkquotum in 2015 hebben mijn ouders de stal uitgebreid om twintig koeien extra te kunnen houden. Voor de kaasproductie kochten we grotere machines, zodat er meer melk verwerkt kon worden. Ook kochten mijn ouders meer landbouwgrond. Al deze investeringen kosten veel geld en het zal veel problemen opleveren als dit moet worden teruggedraaid. De regering wil dat boerenbedrijven halveren, dat er minder koeien en vee-dieren worden gehouden. Mijn ouders betalen nu elke maand een deel van de investeringen af. Op het moment dat onze inkomsten minder worden, omdat we de productiemiddelen die we hebben niet meer mogen gebruiken, krijgen we geldproblemen.”

Jij was met jouw vader op het Malieveld. Hoe was het om hier te zijn?

“Het was een heel bijzondere en gave ervaring! Ik was trots om er te zijn, om ons vak te mogen representeren en ook te beschermen. Helaas waren veel regeringspartijen niet aanwezig, dat vind ik zorgelijk. Ze moeten hun kop niet in het zand steken, doen alsof het probleem er niet is. Ondanks de frustratie en ontevredenheid heerste er ook een typische boerengezelligheid. Samen met de boeren, maar ook met de politie en de bevolking die ons toejuichte langs de weg.”

Waarom was het voor jou belangrijk om bij dit protest te zijn?

“Ik wil kennis en bewustwording verspreiden. Mensen denken dat het halveren van boerenbedrijven de beste oplossing is voor Nederland. In feite is de boerensector in Nederland de schoonste en modernste van de wereld. Sinds 1990 hebben de boeren de stikstofuitstoot al heel erg verminderd. Hier is nooit aandacht of een bedankje voor geweest, dat is jammer. Nederland loopt voorop in het bedrijven van landbouw. Er worden minder bestrijdingsmiddelen gebruikt dan in andere Europese landen, er wordt doelgericht landbouw bedreven, bewust bemest en er is juist veel focus op het milieu. Als in Nederland de sector gehalveerd wordt, zal men niet minder eten. Het resterende nodige voedsel zal ergens anders worden geproduceerd, op een manier die slechter is voor het milieu en waarbij juist meer stikstof zal worden uitgestoten.”

Er zijn filmpjes online van tractors die stadhuizen binnenrijden. Wat vind je van zulke acties?

“Allereerst ben ik trots dat zoveel protesterende boeren het goed en respectvol aanpakken. Ik vind het alleen niet goed dat er in die specifieke situatie in Groningen geweld is gebruikt. Maar als je je verdiept in de context, dan snap ik het motief. In Groningen krijg je de overheidsregels over je heen, maar ook de NAM (Nederlandse Aardolie Maatschappij), vanwege de gaswinning en de aardbevingen. Van alle kanten worden de boeren daar tegenwerkt of onvoldoende ondersteund. Ik keur die actie niet goed, maar ik kan mij wel voorstellen waarom ze het hebben gedaan."

Het werk op de boerderij ligt nooit stil. Een koe staakt niet mee.

"Het is jammer dat er een grote focus ligt op negatieve beeldvorming over ons vak. Ook alle positieve acties worden door de media negatief gekleurd of gewoon genegeerd. Mensen die het nieuws als waarheid interpreteren, plakken hierdoor snel een negatief etiket op boeren. Ook wordt er gezegd dat we wel iets beters te doen hadden dan protesteren. Tegen die groep wil ik zeggen: een protest zorgt er niet voor dat we niet werken. We stonden extra vroeg op om te melken, mijn moeder heeft de hele dag op de boerderij gewerkt en toen mijn vader en ik terugkwamen, hebben we ook nog geholpen. Het werk op de boerderij ligt nooit stil en wordt ook niet stilgelegd. Een koe staakt niet mee.”

Wat zou voor jou de ideale oplossing zijn?

“Ik vind het erg belangrijk dat er realistisch naar de oorzaak van de te hoge stikstofuitstoot wordt gekeken. Nu lijkt het alsof de boeren het probleem zijn, maar in werkelijkheid stoten wij maar een heel laag percentage van de totale hoeveelheid stikstof uit. Ik ben daarom voorstander van de vliegtaks, een belasting op vliegtuiggebruik. Ook moeten bedrijven aangespoord worden om schoner te gaan produceren. Als je kijkt naar een kaartje over de dichtheid van stikstof, zie je dat de uitstoot niet het hoogste is in de landbouw, maar juist in de stedelijke industriegebieden. 

In de berichtgeving wordt door de overheid en de media ook vergeten dat boeren de uitstoot al erg compenseren door de aanplant van gewassen, planten en bomen. Deze nemen stikstof en CO2 op, terwijl grote bedrijven en fabrieken helemaal niet of weinig compenseren tijdens de productie. De kleine boerensector krijgt de schuld van een landelijk probleem, terwijl de industrie die hier een veel groter aandeel in heeft, vrijuit gaat.”

Lastige situatie dus. Wat zou volgens jou een eerste stap in de goede richting zijn?

“Het is erg belangrijk dat politieke partijen en de media goede voorlichting krijgen over het onderwerp. Er is een gebrek aan kennis, aan juiste informatie. Nu wordt het beleid gebaseerd op halve waarheden. In Den Haag zullen ze misschien wel iets weten, maar écht begrijpen en beseffen wat het inhoudt om boer te zijn, kunnen ze als politicus niet. Daar missen ze ervaring en kennis in. Ik begrijp dat er standpunten worden nagestreefd en dat er verschillende meningen zijn, maar dan moeten deze wel gebaseerd zijn op feiten. Het oplossen van deze kwestie begint met het besef en de acceptatie van het feit dat de boeren niet de oorzaak van probleem zijn. Van daaruit kan naar een goede oplossing worden gezocht, om het verdwijnen van de boerensector te voorkomen.”