Pieter Dirk (25) voert actie: “Vrijwilligerswerk in kindertehuizen lijkt fantastisch, maar er is een donkere kant”

“Samen met de politieke jongerenorganisaties van de SGP (SGPJ) en het CDA (CDJA) hebben we een actieplan gemaakt voor het thema weeshuistoerisme. Weeshuistoerisme betekent dat mensen vanuit rijke landen, zoals Nederland, op reis gaan om vrijwilligerswerk te doen in weeshuizen. Ik vind het zelf een beetje een lelijke term, want toerisme klinkt alsof je er alleen maar naar toe gaat voor je eigen plezier. Terwijl veel mensen het werk met de beste bedoelingen doen. Ze willen op reis gaan om kinderen te helpen. In eerste instantie lijkt het vrijwilligerswerk in tehuizen fantastisch: mensen, vooral jongeren, gaan op reis om anderen te helpen. Toch is er iets geks aan de hand.”

Kindertehuizen zijn niet zo romantisch als ze eruitzien

“Wanneer je kijkt naar hoe we in Nederland kinderen helpen, zie je dat we geen kindertehuizen meer hebben. Uit onderzoek blijkt namelijk dat dit soort tehuizen niet goed zijn voor hun ontwikkeling. Kinderen kunnen door tehuizen bijvoorbeeld hechtingsproblemen ontwikkelen. Wanneer zij steeds een andere begeleider zien, kunnen zij zich moeilijk op een gezonde manier aan een paar mensen hechten. Dit kan ervoor zorgen dat het kind bijvoorbeeld bij iedereen op schoot kruipt. Dat klinkt leuk, maar is eigenlijk helemaal niet gezond. Het is daarom de bedoeling dat je in een gezin opgroeit zodat je je kunt hechten aan je ouders en broers of zussen. Het hechtingsprobleem wordt bij weeshuizen in arme landen versterkt door hulp van vrijwilligers uit alle hoeken van de wereld. De vrijwilligers spreken vaak de taal niet en vertrekken na een korte tijd weer. Daarbij schuilt er in de tehuizen een gevaar voor kindermisbruik. Dit lijkt gelukkig maar weinig te gebeuren, maar ook daar moet op gelet worden. Kindertehuizen zijn dus niet zo romantisch als ze eruitzien.”

Weeshuizen

“Veel mensen denken dat het gaat om tehuizen in de allerarmste landen, maar dit is niet waar. De tehuizen komen vooral voor in landen als India, Indonesië en ook in een aantal Afrikaanse landen. Dit komt mede door het koloniale tijdperk. Toen de Nederlanders in de zestiende eeuw de wereld over reisden, brachten ze ook hun zorgstelsel mee. Op de plekken waar Westerse mensen actief waren, zijn toen ook weeshuizen ontstaan. Ook is het zo dat 70 tot 80 procent van de kinderen in de tehuizen geen echte wees is. Dat deze kinderen toch in een weeshuis terecht komen, is bijvoorbeeld omdat hun ouders te weinig verdienen om voor hen te kunnen zorgen.”

Wij witte, rijke mensen komen wel even helpen

“Ik ben zelf nog nooit naar een tehuis geweest. Toch viel het mij altijd al op dat dit soort vrijwilligerswerk al snel overkomt als ‘wij witte, rijke mensen komen wel even helpen’. Alles voor die mooie Instagramfoto, waar we met een zielig, zwart kindje op de foto staan. We laten zien dat we toch wel heel goed bezig zijn. De meesten zullen zich hier niet bewust van zijn en hebben echt goede bedoelingen. Ik heb mij daarom vaak afgevraagd waarom dit op deze manier gebeurd. Er komt ook niemand bij ons om ons te helpen. Wanneer ik vervolgens in onderzoeken lees dat deze vorm van vrijwilligerswerk helemaal niet goed is, krijg ik wel het gevoel dat wij er iets aan moest doen.”

Christenen

“Het vrijwilligerswerk wordt vaak door christelijke jongeren gedaan. Het gebeurt vanuit de intentie om wat goeds voor anderen te doen: het is voor veel christelijke jongeren belangrijk om op te komen voor de kwetsbaren. Daarbij zijn er ook veel ouderen die dit soort projecten doen. In hun jeugd (1960-1980) waren dit soort projecten heel normaal: het werd toen als een mooie vorm van ontwikkelingssamenwerking gezien. Ik twijfel er ook zeker niet aan dat deze mensen dit vanuit hun beste bedoelingen doen. Ons actieplan kan voor hen wel een hele pijnlijke boodschap zijn. Toch is het des te meer belangrijk dat christelijke partijen hier wat aan doen. Veel van de vrijwilligers komen uit de achterban van christelijke, politieke partijen. Wanneer andere, niet-christelijke partijen met dit onderwerp aan de slag gaan, zouden alle vrijwilligersreizen misschien volledig verboden worden. Dan zou er geen recht worden gedaan aan de goede intenties van de vrijwilligers.”

Oplossingen!

“In ons actieplan geven wij adviezen aan de Nederlandse overheid, zoals het advies dat de kinderen alleen mogen worden geholpen door professionele zorgverleners. Ook bekijken we in het plan hoe Nederland kan samenwerken met de arme landen om te zorgen dat de tehuizen niet meer nodig zijn. Dit kan bijvoorbeeld door andere opvang voor de kinderen te creëren, zoals een gezin waar ze terecht kunnen. Daarbij richten we ons op de organisaties die de jongeren helpen om op vrijwilligersreis te gaan. Het is belangrijk dat deze organisaties geen reis meer aanbieden naar een tehuis, maar in plaats daarvan bijvoorbeeld een bouwproject in een dorpje doen. We weten dat het niet realistisch is dat de tehuizen niet meer zullen bestaan. Om deze reden proberen we vooral ook voorlichting te geven over het probleem. Ons belangrijkste doel is daarom bewustzijn creëren!”

Beeld: Wouter Muskee

BEAM schreef eerder over de gevaren van weeshuistoerisme: “Het schaadt kinderen meer dan dat het helpt…”