BEAM Onderzoekt: Een week de extreme armoede in

Maandag

YouTube. Een prima plek om mijn zoektocht te beginnen, want op maandagochtend kijk ik liever filmpjes dan dat ik gelijk de moeilijk artikelen induik. Ik zoek op ‘extreme armoede’. Een filmpje van Compassion popt omhoog. Ondersteund door een feel-good muziekje en de ‘Yes we can!’ van president Obama, vertelt de Compassion-stem dat in 2030 extreme armoede de wereld uit kan zijn. Om eerlijk te zijn, klinkt mij dat wat idealistisch in de oren. Ik woon in Utrecht, een stad waarin het stationsgebied verbouwen en een gracht omleggen al tot letterlijk 2030 duurt. En in diezelfde vijftien jaar willen we óók ongeveer een miljard mensen uit de extreme armoede trekken? Lastig verhaal, dunkt mij.

Dinsdag

Opeens schiet mij een toch wel belangrijke vraag te beginnen: wanneer ben je eigenlijk extreem arm en wanneer ben je ‘gewoon’ arm? Ik besluit Martijn Moens te bellen, woordvoerder van Compassion. “Wie minder dan 1,25 dollar per dag verdient is volgens de internationale definitie extreem arm,” vertelt hij. Dus als je 1,27 dollar verdient ben je ‘gewoon’ arm? Martijn: “Klopt, terwijl het leven dan alsnog vreselijk is. Het begrip ‘extreme armoede’ is dus een beetje een wassen neus, maar wordt gebruikt zodat organisaties als Unicef, VN en wijzelf weten dat wij het over hetzelfde hebben.” Nu ik hem toch aan de lijn heb: is Compassion wel realistisch door te zeggen dat extreme armoede in 2030 is uitgeroeid? “Ik word boos van mensen die zich neerleggen bij armoede. En zeggen dat de oplossing onmogelijk is. Economisch gezien kan het sowieso, zeggen topeconomen en ook president Obama. Alleen een fractie van de salarissen van Amerikaanse christenen is al genoeg om de allerarmsten uit de armoede te trekken!”

Woensdag

De bevlogenheid van Martijn werkt aanstekelijk. Extreme armoede kán opgelost worden binnen één generatie. Maar hoe? Extreme armoede is – best logisch – alleen een probleem binnen ontwikkelingslanden. Gebrek aan geld is in die landen niet het enige obstakel richting een betere toekomst. Je hebt ook nog een corrupte leiders, machtsmisbruik, torenhoge werkloosheid en kinderarbeid (waardoor kids dus niet naar school kunnen). Extreme armoede met alleen geld oplossen, gaat ‘m dus niet worden, denk ik bij mijzelf. 

Donderdag

In mijn Twitter-lijst met mensen die ik ‘volg’ zoek ik naar experts. Al snel schiet Antonie Fountain – mensenrechtenactivist, die veel onderzoek doet naar armoedebestrijding – mij te binnen. Ook hem bel ik op. En ook hij is positief. “Extreme armoede oplossen kan zeker! Dat is het goede nieuws. Het slechte nieuws dat het ons rijke Westerlingen wat gaat kosten. De kern van het probleem ligt namelijk bij de internationale handelsketen. Concreter: wij betalen als consumenten niet voor wat we kopen. Onze boodschappen zijn te goedkoop. Dat kan alleen omdat, bijvoorbeeld, cacaoboeren in ontwikkelingslanden veel te weinig geld voor hun werk krijgen. Bedrijven zijn nu eenmaal geen goede doelen en willen winst maken. Als er aan het einde van de keten, bij ons consumenten dus, niet genoeg geld voor het product betaalt wordt, lossen de bedrijven dat op door de boeren in ontwikkelingslanden veel te weinig geld voor hun producten te geven. Zo blijven ze arm.” Het verhaal van Antonie klinkt logisch, maar toch zie ik niet snel mensen de straat op gaan om te protesteren met de leus ‘Wij eisen duurdere boodschappen!’. Antonie: “Klopt. Aangezien het niet in ons eigen belang is, lijkt een ‘revolutie’ van het volk onwaarschijnlijk. Ik denk dat de politiek extreme armoede beter kan oplossen. De oplossing is: voor alle bedrijven dezelfde spelregels, dat consumenten ook echt betalen voor wat ze kopen en een overheid die hierop toezicht houdt. In Europa hebben we deze spelregels al voor de boekenmarkt. Nu nog voor voedsel.”

Vrijdag

Op de WC bij de EO – als man echt even een momentje voor mezelf – open ik weer eens mijn Twitter. Terwijl door mijn timeline scroll, kom ik een berichtje van @sjoerdmossou, sportjournalist bij het Algemeen Dagblad, tegen: “I've joined ‪@GlblCtzn because I believe we can end extreme poverty by 2030. Join me & sign up to be a ‪#globalcitizen.” Hmm, interessant! Als ik er wat dieper induik, gelooft Global Citizen vooral in de kracht van social media. Bewustzijn verspreiden door bijvoorbeeld online petities en massaal tweets versturen naar wereldleiders. Op die manieren willen ze het armoedeprobleem (steviger) op de agenda zetten. Grote namen als Beyoncé en Coldplay blijken ook verbonden aan Global Citizen en treden op 26 september in New York op voor het goede doel. Al met al klinkt Global Citizen als een tof initiatief. Lekker laagdrempelig. Ik doe mee! 

Zaterdag

Terwijl ik ontbijt op bed – met een bakkie koffie en mijn onvermijdelijke portie havermout – duw ik mijn laptop open. Op zoek naar meer, andere oplossingen voor extreme armoede. Dit onderwerp is zo groot, dat het makkelijk verdwalen is in een regenwoud vol meningen. Ik ben daarom blij een bekend gezicht in het regenwoud tegen te komen: Gary Haugen van International Justice Mission, een organisatie waar we bij BEAM fan van zijn. In een TEDTalk vertelt hij dat allerlei vormen van geweld belangrijke oorzaken van armoede is, maar dat de oplossing voor een groot gedeelte in een emotie ligt: compassie. “De strijd tegen armoede is de langste compassie-race die de mensheid ooit zal lopen. Zorg ervoor dat jij een goed antwoord hebt, wanneer je kleinkind later vraagt: ‘Opa, waar was jij toen twee miljard mensen dagelijks verdronken in een poel van geweld en armoede?’” Compassie dus. Toch maar weer even bellen met Martijn van… Compassion! Compassie klinkt als iets wat ik in mij heb, maar twee miljard mensen klinkt dan weer ongrijpbaar groot. En voelt demotiverend. “Praten over statistieken is lastig,” geeft Martijn toe. “Daarom maken we het bij Compassion klein, anders word je murw geslagen door alle getallen. We werken kind voor kind. Willen kinderen één voor één zelfvertrouwen en geloof in een betere toekomst geven. Hen door onderwijs de tools geven om een stapje te stijgen op de sociale ladder. Als je bij ons een kind sponsort, help je er één van de 400 miljoen. Dat is toch een begin. Doe dus wat je wél kan doen en doe dat met overtuiging!”

Zondag

Rustdag. Even tijd om alles te laten bezinken. De cijfers tonen aan dat er de afgelopen vijftien jaar goede dingen zijn gebeurd, maar ook dat ‘we’ er nog lang niet zijn (zie hieronder). Over weer vijftien jaar kan extreme armoede écht opgelost zijn, daar zijn veel idealisten van overtuigd. Over de oplossing zijn de meningen verdeeld, maar dat iedereen zijn steentje kan bijdragen is duidelijk. Door geen kiloknallers, maar alleen fair-trade te kopen. Door één kind te sponsoren. En door met social media bewustzijn te creëren. De dominee preekt vandaag uit Mattheus 25. Ik lees de woorden van Jezus mee: “Ik verzeker jullie: alles wat jullie gedaan hebben voor een van de onaanzienlijksten van mijn broeders of zusters, dat hebben jullie voor mij gedaan.” Ze komen vandaag extra hard binnen. Tekst: RIMME MASTEBROEK
Beeld: ADAM COHN
Bronnen: COMPASSION, VN, WHO Dit artikel verscheen eerder in het BEAM Magazine.

Facts & figures

• In 1990 leefden 1,9 miljard mensen onder de extreme armoedegrens. In 2010 waren dat er nog 1,2 miljard.
• Dagelijks overlijden er ongeveer 17.000 kinderen aan oorzaken die eenvoudig te voorkomen zijn. Nog steeds heel veel, maar in 1990 waren dat er liefst 40.000 per dag.
• In 1990 leefde de helft van de bevolking in ontwikkelingslanden in extreme armoede (dus een inkomen van minder dan 1,25 dollar per dag. Inmiddels ligt dat percentage rond de 20%.
• Van elke drie mensen die in extreme armoede leven, woont er één in India.