Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Lotte zoekt uit: Hoe moet ik omgaan met daklozen?

23 november 2021 · Leestijd 8 min

Ik – BEAM-stagiaire Lotte - loop het station uit als ik opeens een man mijn kant op zie lopen. Aan zijn onverzorgde haar, oude kleding en de blik uit zijn ogen kan ik al zien dat het een dakloze is. Wat een engerd, denk ik. Ik probeer zijn blik te ontwijken, maar het heeft geen zin. “Heeft u misschien wat geld voor mij?” vraagt hij. Nog voordat hij is uitgepraat mompel ik “nee”, nog steeds zonder oogcontact te maken. Eenmaal thuis voel ik me toch een beetje schuldig. Misschien herken jij deze situatie wel en heb je, net als ik, geen idee hoe je met je dakloze medemens om moet gaan. Ik ging op zoektocht naar een antwoord op de vraag: ‘Wat moet ik met een dakloze?’

Getallen

Ruim 36 duizend mensen in Nederland zijn dakloos. Even voor je beeldvorming: dat is een voetbalstadion vol! Het betekent dat van elke 10 duizend mensen tussen de 18 en 65 jaar, 34 mensen dakloos zijn.  Daarvan is 23% - dus bijna een kwart! – zelfs tussen de 18 en 27 jaar. Dit zijn getallen waar ik best een beetje van schrik. Ik zie vaak dezelfde mensen op het station of in de supermarkt en leefde een beetje in de veronderstelling dat het dus niet om duizenden mensen ging. 

Waarvoor vragen ze geld?

Wat me opvalt, is dat daklozen vaak om geld voor de nachtopvang vragen. Ik weet nooit zo goed of dat klopt, of dat het een verzinsel is. Alex (19) werkt bij het Leger des Heils in Rotterdam en ik vroeg hem hoe dit precies zit. Alex: “Onze nachtopvang is gewoon gratis. Er is ook een aantal nachtopvangen in Rotterdam dat wel geld kost*. Wanneer de daklozen daar, of in een andere stad, om geld vragen voor de nachtopvang, liegen ze dus niet. Toch kan je nooit weten of het bedoeld is voor de nachtopvang of voor andere dingen, zoals drugs. Veel daklozen zullen daar ook geld voor vragen. Het kan zo zijn dat ze de nachtopvang als smoes gebruiken om geld voor drugs te krijgen. Ze hebben meestal zo veel meegemaakt dat ze die pijn willen verdoven met drugs, dat is heel sneu."

*Er zijn opvanglocaties waar wél geld wordt gevraagd. Echter kunnen dak- en thuislozen een uitkering aanvragen waarmee ze o.a. de opvang en voedsel kunnen betalen.

Iemand moet echt geholpen worden bij een afkickkliniek om te stoppen

Als het geld negen van de tien keer voor drugs is, moet je het ze dan geven? “Het is een ethisch dilemma”, zegt Alex. “Als je ze geen geld geeft, gaan ze daarna alsnog door met drugs gebruiken. Als ze zomaar stoppen krijgen ze namelijk enorme afkickverschijnselen. Iemand moet echt geholpen worden bij een afkickkliniek om te stoppen. Dat gaat iemand niet uit zichzelf doen omdat hij geen geld krijgt van jou. Daardoor wordt hij of zij juist meer wanhopig en gaat meer gekke dingen proberen om geld bij elkaar te sprokkelen. Aan de andere kant, je weet dat als je ze het geld geeft dat ze er drugs van gaan kopen. Wat je beter kan doen is eten aanbieden.”

Dak- of thuisloos?

Vaak worden ze in één adem genoemd: dak- en thuislozen, maar er zit wel een verschil tussen. Je bent dakloos wanneer je geen vaste verblijfplaats – een huis dus – hebt. Je bent als dakloze dan ook nergens ingeschreven. Een thuisloze wisselt steeds van verblijfplaats. Iemand die bijvoorbeeld een tijdje bij een vriend verblijft, dan bij een familielid enzovoort. Deze mensen staan soms wel op een adres ingeschreven.

Het gaat erom dát je geeft

Max Paans is straatpastor in Ede en werkt dus met dakloze mensen op straat. Volgens hem is het niet belangrijk wat daklozen doen met het geld dat je ze geeft. “Het gaat erom dat je weet waarom je een ander wilt helpen, niet wat die ander er vervolgens mee doet. Waarom moet je weten wat ermee gebeurt? Het gaat erom dát je geeft. Daarnaast gaat hij het geld anders misschien wel stelen, dat is ook niet handig.” Dit vind ik een interessante gedachte. Voor mij was ‘ze gebruiken het voor drugs’ namelijk altijd een argument om niet te geven. Dit laat me zien dat het dus niet per definitie slecht is wanneer dat met je geld gebeurt. Toch kan ik me voorstellen dat het lastig blijft om geld te geven wanneer je weet dat er drugs van gekocht wordt. Eten geven is wel altijd een optie; dat blijft iets wat ieder mens nodig heeft.

Wat kan je wél geven

Geld geven of niet, het blijft lastig. Wat wel erg belangrijk kan zijn voor iemand die dakloos is, is dat je hem of haar je aandacht schenkt. Alex: “Ze hebben vaak het gevoel dat ze onderaan de maatschappij staan en dat iedereen neerbuigend naar hen kijkt.” Dat is wel iets waar ik me in herken. Ik voel mezelf toch wel een stuk beter en geslaagder dan die dakloze bij de supermarkt. Max wijst me op iets wat ik onbewust vaak vergeet: “Het zijn gewoon mensen, net als jij en ik. Laat zien dat je een dakloze ziet. Dat kan je doen door hem of haar gewoon te groeten of een praatje te maken wanneer je elkaar tegenkomt. Aandacht is namelijk datgene wat iemand die dakloos is het meest mist.” Snel doorlopen en iets mompelen, wat ik altijd deed, voldoet niet echt aan die beschrijving.

Een tijdje geleden maakte BEAM deze video, waarin Joram verkleed gaat als dakloze om te kijken hoe mensen op hem zouden reageren. Tekst loopt door onder de video!

De weergave van deze video vereist jouw toestemming voor social media cookies.

Toestemmingen aanpassen

Wat vinden daklozen zelf?

Na veel gehoord te hebben óver daklozen, vroeg ik me toch wel af zij zélf zeggen. Iemand vroeg op het nieuwsplatform Reddit aan (voormalig) daklozen wat je het best voor ze kan doen. Veel daklozen geven aan dat respect vaak mist. Mensen gedragen zich soms onbeschoft en geven rotopmerkingen. Een dakloze gewoon behandelen als mens scheelt al heel veel. Eten is altijd goed, volgens hen. Als je dan toch bij de supermarkt bent, koop dan iets te eten voor die dakloze. Vrouwelijke daklozen lopen daarnaast met een ander probleem: het gebrek aan tampons en maandverband. Dat kan je dus ook voor ze kopen.

Eropuit

Gewoon groeten dus en misschien wel een praatje maken. Ergens ben ik teleurgesteld wanneer ik dit antwoord hoor. Beetje een open deur toch? Hoewel ik het niet deed, snap ik ook wel dat het leuker is voor daklozen als je ‘hallo’ zegt en een praatje maakt. Toch heb ik het nog nooit gedaan: het gesprek aangaan met ‘de dakloze’. Daar wil ik verandering in brengen, dus ik besluit wat ik geleerd heb in de praktijk te gaan brengen.

Op een donderdagmiddag ga ik naar het station, op zoek naar een dakloze. Ik loop door de deur van het station en opeens staat er iemand voor me. Hij vraagt of ik geld heb voor de nachtopvang. Haha, denk ik, hier weet ik inmiddels alles van. Ik vertel hem dat ik geen geld voor hem heb. Hij wilde alweer wegkijken, maar ik vraag: “Hoe gaat het met u?” Hij vertelt dat het niet goed gaat en dat hij echt geld nodig heeft voor die opvang. Daarna hebben we een kort gesprekje over wat hij die dag gedaan heeft en wat hij elke dag doet. Hij reageert vrij afwezig en kort. Het is niet echt het diepgaande gesprek waar ik op gehoopt had, maar toch ben ik blij dat ik het gedaan heb. Ik zag namelijk wel een soort verbazing in zijn ogen toen ik bleef staan en een beetje interesse in hem toonde. Iets wat kennelijk niet vaak gebeurt. Wie weet heeft dat hem wel goed gedaan, zonder dat ik daar gelijk iets van zie.

En nu?

Dus, wat moet je nou met een dakloze? Dit zijn de twee belangrijkste punten die ik jou na deze zoektocht wil meegeven:

1. Behandel de dakloze met respect. Negeer hem of haar niet, maar ga eens een kort gesprekje aan. Een beetje aandacht kan iemands dag maken!

2. Geld gaat vaak naar drugs. Wil je dat niet, vraag dan of je iets anders voor hem of haar kan kopen. Vaak tref je een dakloze toch bij een supermarkt of een station.

Ik zou zeggen: probeer deze dingen eens. Ik kan me voorstellen dat je het ongemakkelijk vindt, dat vond ik ook wel een beetje. Maar ik kan uit ervaring spreken: het valt echt wel mee. Daarnaast kan jij daardoor een beetje liefde geven aan iemand die dat niet of nauwelijks ontvangt. Kleine moeite toch?  

Bron: CBS, M, Gemeente Zwolle

Geschreven door

Lotte

Misschien ook wat voor jou

Volg BEAM op TikTok!

Voor video's van inspirerende jongeren die licht willen verspreiden! 💛💡