Dit is waarom jij scheldt (en vloekt met Jezus en God)

18 maart 2024 · Leestijd 6 min

· ·

Even een snelle quiz: Iemand roept: ‘Jezus!!’ Wat is jouw eerste gedachte: een kerkganger reageert enthousiast op een preek of iemand rijdt per ongeluk met zijn winkelwagen tegen een ander aan in de supermarkt? Kan allebei! Want de uitroep ‘Jezus!!’ wordt in beide situaties regelmatig gebruikt. Maar waarom eigenlijk? En wat maakt dat mensen überhaupt de neiging hebben om te vloeken?

Om goed over dit onderwerp na te kunnen denken beginnen we met een duikje in de psychologie.

Vloeken vermindert pijn

Over het algemeen worden er drie verschillende redenen genoemd waarom mensen vloeken. Het grootste aantal mensen vloekt of scheldt vanuit emotie. Je bent gefrustreerd, verrast of enorm kwaad bijvoorbeeld. Uit wetenschappelijke experimenten blijkt dat vloeken het lichaam kan helpen om meer pijn te verdragen. Zo hielden deelnemers aan dit onderzoek hun hand langer in een bak met ijswater als ze elke keer een vloek mochten herhalen dan wanneer ze stil moesten zijn. Vloeken lijkt je dus te helpen om beter met pijn om te gaan.

Een tweede reden waarom mensen vloeken is wat minder goed te verdedigen, namelijk het opzettelijk beledigen of kleineren van een ander. Het is niet noodzakelijk om scheldwoorden te gebruiken om iemand te beledigen, maar vaak voegt een scheldwoord of vloek wel kracht toe aan de belediging.

Hé pik, jij ook hier?

De derde reden waarom mensen vloeken is omdat het een sociale functie heeft binnen vriendengroepen. Woorden en zinnen die normaal beledigend zouden kunnen zijn zoals ‘hé pik, jij ook hier?’, worden binnen een vriendschap heel anders bedoeld en ook heel anders ontvangen. Mensen hebben de neiging meer ‘vriendschappelijk’ te vloeken en schelden in vriendengroepen met mensen die vrijwel allemaal hetzelfde geslacht hebben.

Maar waarom dan vloeken met God of Jezus?

Wetenschappers bestempelen iets als vloek wanneer het taalgebruik aanvallend is of een taboe aansnijdt. Een taboe is iets dat wordt beschouwd als ongepast om te gebruiken, doen of over te spreken. Vloeken doe je dus vaak met woorden die aanvallend zijn of eigenlijk niet zo gebruikt zouden ‘mogen’ worden. Lange tijd zijn dit religieuze termen geweest omdat veel mensen hierdoor beledigd werden. Hoe groter de groep is die het eigenlijk niet vindt kunnen, hoe lekkerder het voelt om hier flink mee te vloeken.

In het boek Questions About Language wordt beschreven dat de woorden waarmee mensen vloeken door de jaren heen veranderen. In Europa zijn religieuze termen lange tijd veel in de mond genomen. Dit lijkt nu af te nemen omdat steeds minder mensen het erg vinden als de naam van Jezus of God wordt misbruikt. Intussen hebben andere taboe-scheldwoorden hun intrede gedaan zoals de dood (val dood!), seks (fuck you), ziektes (kanker!) en seksuele oriëntatie (homo).

In Nederland hebben we (gelukkig) de vrijheid om te kunnen zeggen wat je wil. Toch heeft iedereen weleens in een trein of bus gezeten een groepje dat zoveel aan het vloeken en schelden was, dat je er helemaal gestoord van werd. Wat doe je dan? Weglopen, iemand erop aanspreken, negeren?

Vloeken werkt dus lekker om pijn te verlichten en om te bonden met je vriendengroep, maar tegelijkertijd voelen mensen zich er ook regelmatig beledigd door. Als BEAM ontvangen we via Instagram af en toe berichtjes van christelijke jongeren die het lastig vinden dat de namen van God en Jezus schreeuwend worden gebruikt als leeftijdsgenoten hun teen stoten, boos zijn of hard schrikken. De jongeren die deze berichten sturen, houden van Jezus, bidden regelmatig en zingen op zondag in de kerk liederen over hem. Maar als ze in de pauze door school lopen, horen ze de naam van Jezus op een hele andere manier voorbijkomen. Ze storen zich hieraan.

Elke keer als er met homo wordt gescholden, wil ik het liefst huilend wegrennen

Jezelf storen aan het taalgebruik van een ander is niet iets wat alleen christenen doen. Volgens dit onderzoek van De Bond tegen Vloeken, stoort maar 4% van de 600 studenten op Hogeschool Utrecht zich nooit aan het taalgebruik van een ander. De rest allemaal wel. Ook de 14-jarige Daan voelt zich regelmatig beledigd. Hij is uit de kast gekomen als homo en elke keer als er met gay of homo wordt gescholden op school heeft hij het gevoel dat hij huilend weg wil rennen, vertelde hij een poosje terug bij NOS.

Vloeken is net als roken

Aan de ene kant mag ieder mens zelf weten wat hij of zij zegt. Aan de andere kant zijn er veel scheldwoorden die andere mensen echt beledigen en pijn doen. Er zijn dan ook ieder jaar veel mensen die het goede voornemen hebben om minder te vloeken of te stoppen met vloeken.

Rens Bravenboer werkt bij De Bond tegen Vloeken en vertelde aan Metro waarom stoppen met vloeken lastig kan zijn: “Vloeken is een gedragspatroon. Een psycholoog heeft mij verteld dat als je vloekt er in je hersenen een verbinding wordt gelegd tussen een vloek en je gevoel of gedrag. Net als bij roken. Als je rookt zeggen je hersenen dat dat lekker is. Stoppen vraagt oefening, discipline, tijd, steun van anderen en het verlangen om aan jezelf te werken. Niet alleen door het onder controle houden van je taal, maar ook van de emoties die je aanzetten tot vloeken.”

Vloeken met Jezus en God neemt de afgelopen jaren af, maar daar komen allerlei ziektes en beledigingen voor terug. Je kan - als je dat wil - een ander aanspreken op zijn of haar taalgebruik, maar de enige tong die je écht onder controle hebt is die van jezelf. Ben jij tevreden met je taalgebruik of zou je hierin willen veranderen? Laat het ons weten via Instagram DM!

Vloeken in het buitenland

Nederlanders schelden als enige land ter wereld met ziektes. Naast kanker zijn ook tyfus, cholera (kolere) en tering hier nog altijd ‘populair’.

Belgen schelden graag met geslachtsdelen en uitwerpselen. Zij houden ook van het opeenstapelen van woorddelen om te schelden. Alsof de vloek krachtiger wordt naarmate hij langer wordt.

Duitsers hebben de voorkeur voor woorden zoals arschloch, in het Engels zou dit vertaald worden naar asshole of butthole. Verder zijn ook termen die wijzen op de viezigheid van de ander erg populair. Schweinhund is hier een voorbeeld van.

Britten zouden niet zo houden van het schelden met geslachtsdelen. Dat zou te maken hebben met hun gêne over de seksuele daad.

Bron: Metro