COLUMN: Ik word gek van de mentale problemen van mijn vriend
‘He, wat is er nou?’ Bezorgd kijk ik naar de persoon die huilend naast me zit. Ik heb geen idee wat ik moet doen en ergens heb ik hier ook helemaal geen zin in. ‘Niet zo denken’, zeg ik tegen mezelf. Snikkend probeert de ander een onbegrijpelijk gevoel onder woorden te brengen. Ik knik en probeer vriendelijk over te komen. Geen idee wat ik moet doen. Later de avond lig ik in bed naar het plafond te staren en er rolt een traan over mijn wang. Soms lijkt het alsof je in de zorg voor iemand met een mentaal probleem, zelf een beetje ondersneeuwt.
Toen ik op de middelbare school zat, was er een vriendin die last had van mentale problemen. Ik kan me herinneren dat ze moest huilen op school en dat we daar tijdens de les bij de wc’s over zaten te praten. Ik wist niet echt wat ik moest doen en daar had ik het dan ook vaak over met andere vriendinnen. Of ik daar last van had? ‘Natuurlijk niet, ik vind het alleen vervelend voor haar’, zou ik destijds gezegd hebben. Toch kwam ik wel eens huilend thuis. Omdat ik niet inzag hoe ik haar moest helpen, omdat het me zelf ook wat deed. Op de een of andere manier kwam mijn moeder erachter en vroeg waarom ik het niet gezegd had. ‘Geen idee,’ zei ik, ‘het leek me niet zo belangrijk om erover te praten.’ Nu - jaren later - vraag ik me af of dat echt zo onbelangrijk is.
Ik voelde me schuldig omdat zijn problemen invloed hadden op mij
Dat het lastig is om erover te praten in zo’n situatie is denk ik best herkenbaar. Een tijdje geleden had mijn vriend last van angstklachten en mijn eerste reactie was om er vooral voor hem te zijn. Ik luisterde naar zijn problemen en probeerde hem te helpen waar ik kon. Op een gegeven moment merkte ik dat het steeds meer van mij begon te vragen. Ik vond het lastig om hem zo te zien en ik merkte dat ik er soms tegenop zag om naar hem toe te gaan. Wat als het weer een slechte dag was? Of wat als de sfeer weer slecht zou zijn? Natuurlijk wilde ik er voor hem zijn, maar soms werd ik er ook echt gek van. ‘Niet zo denken,’ zei ik tegen mezelf, ‘het is voor hem veel naarder dan voor jou.’ Ik voelde me schuldig over mijn eigen gedachten.
‘Denk aan jezelf’
Best gek eigenlijk, dat we in het helpen van anderen onszelf soms helemaal vergeten. Hoe kan je ervoor zorgen dat dat niet gebeurt? Als je op het internet kijkt, word je overspoeld met tips over hoe je er voor de ánder kan zijn. Allemaal mooie tips, maar waar gaat het over jou? Jij, de bijstander die iemand van wie je houdt ziet instorten. Jij, die zelf daardoor ook een beetje instort. Je moet ‘aan jezelf blijven denken’, maar hoe doe je zoiets? Erover praten? Aan de ene kant wil je dat, maar je wil ook niet dat je je vriend of vriendin in een kwaad daglicht stelt. En als je er met de persoon zelf over praat, maak je het dan niet alleen maar erger?
De rollen omgedraaid
Dat het erger zou worden wanneer ik mijn problemen deelde dacht ik ook. Tot ik mijn vriend een keer uit wanhoop vertelde dat ik het er ook zwaar mee had dat het niet goed met hem ging. Hoe hij dat vond? Vervelend, maar vooral voor mij. Zijn problemen werden niet erger, hij werd alleen even in een andere positie gezet. De rollen werden als het ware even omgedraaid. Ik was op dat moment even de hulpbehoevende in plaats van de helper. En misschien was dat wel precies wat we allebei even nodig hadden. Begrijp me niet verkeerd, ik zeg niet dat je een probleem moet creëren, zodat je de ander jou kan helpen. Maar je hoeft niet bang te zijn om de ander te belasten door te zeggen waar jij mee zit. Daar ben je vrienden, familie of partners voor. Als jij altijd de helper bent, legt dat een druk op jou, maar zorgt ook voor een scheve verhouding. Door te praten over jouw probleem met de situatie, krijgt de ander de kans om de helper te zijn. En heb jij een beetje ademruimte.
Ik denk niet dat je alles redt door een simpel gesprekje te voeren over je problemen. Iedere situatie is anders, misschien werkt het voor jou beter om je grenzen duidelijk aan te geven of er juist met anderen over te praten. Wat jou ook helpt, weet dat het oké is om niet je hele wereld om de ander te laten draaien. Om ook – hoe cliché het ook klinkt – aan jezelf te denken.
Lees ook over:
Annes zus Eva was depressief: ‘Ik voelde me schuldig toen ik op kamers ging en haar thuis achterliet’
Geschreven door
Lotte
