Is God 'fair-trade'? | Denkstof #18

Ik dank niet voor bonen

Ik dank God niet meer voor onze rijkdom – het lukt me niet meer. Want hoe komen we aan die rijkdom?
Veel mensen die onze boontjes verbouwen moeten, extreem gesteld, kiezen tussen een hongerloontje of dood- gaan. Die keus is niet zo moeilijk. Onze boontjes blijven vervolgens goedkoop en wij kunnen ons geld uitgeven aan leuke dingen. Maar als God ergens een hekel aan heeft, dan is het aan mensen die rijk blijven door gebruik te maken van de onmacht van anderen. Het Joodse volk was ooit een slavenvolkje in Egypte. God bevrijdt hen daar uit arbeidsomstandigheden die nogal lijken op hoe ze tegenwoordig mijn boontjes maken.
God haat slavernij-praktijken. Hij verbiedt het de Joden dus om ooit nog ’s zaterdags te werken. Zo kunnen ze namelijk elke week beseffen dat ze geen slaven meer zijn. Niet van hun baas, niet van hun carrière, niet van hun geld, van niemand.

Jezus verkocht als slaaf

Dat lukt ze helaas maar matig. En Jezus komt laten zien wat God bedoelt. Jezus bevrijdt mensen die vastzitten. Hij geneest bijvoorbeeld een bedelaar van zijn blindheid. Een verlamde man – draagt zijn eigen mat naar huis. Die kan weer aan de slag. Jezus gaat nog verder. Hij laat ons zien hoe diep het onrecht zit. Hij zegt: ‘Jullie zouden God zelf nog een slaaf maken als jullie zouden kunnen.’ Inderdaad, we krijgen God de Vader niet te pakken, maar wel zijn Zoon. Jezus wordt verkocht voor een slavenprijs – dertig zilverstukken. En sterft dan een slavendood: kruisigen was typisch een straf voor weggelopen slaven.

Jezus sterft, maar dan staat hij op. De dood krijgt hem niet klein. En juist die dreiging met de dood was de macht van de slavendrijver: ‘Werken of je gaat eraan!’ Jezus lacht ‘m vriendelijk uit. Die dood – het zou wat! En die slaven- drijver heeft niets meer. Als mensen zelfs niet meer bang zijn voor de dood – wat moet hij dan nog?!

God is tegen slavernij

God is anti-slavernij. De hele Bijbel door. Dan voelt het voor mij hypocriet om deze God met een vroom gezicht te bedanken voor mijn rijkdom – die voor een deel juist komt door slavernij. ‘Jullie samenkomsten verdraag ik niet,’ zegt God ergens. ‘Bespaar me de herrie van jullie liedjes. Wees liever rechtvaardig. Wees eerlijk.’

Oftewel, mijn lieve dankbare gebed voor het eten zou voor God wel eens als takkeherrie kunnen klinken. Misschien kan God onze kerkdiensten niet uitstaan, waarin we soms zo blij doen over hoe rijk wij zijn en dat God dat toch al- lemaal gegeven zou hebben. ‘Ga recht doen’, zegt God. Maak het verschil. Dán kom ik luisteren.

Jij kan de wereld niet redden

Nou. Daar zit je dan. God boos, christenen met de mond vol tanden – en dan? Wat kan ik dan doen? Iedereen doet het toch zo? En dat klopt. Jij gaat de wereld niet redden. Dat hele ding van de wereld redden en echt het verschil maken en hoop geven – dat doet God wel. Daar is hij voor en hij is er erg goed in. Jouw rol, mijn rol, is een stuk kleiner, maar ook een stuk haalbaarder. Begin gewoon érgens. Dat is in deze tijd concreet Jezus volgen. Koop één eerlijk product. Weiger dingen te kopen van slavendrijvers. Doe er niet aan mee. Begin met de koffie bijvoorbeeld, drink die eerlijk. Koop eens eerlijke kleren. Er zijn genoeg boontjes die wel echt oké zijn.

Ik dank God niet meer voor onze rijkdom. Ik dank God ervoor, dat ik onrustig ben geworden.

1. Wat is volgens jou de boodschap van dit filmpje?
2. Vind je iets lastig of vervelend? Wat spreekt je aan?
3. Is God fairtrade volgens jou?

Onrecht in de bijbel

Rikko haalt in zijn Denkstof een scherpe Bijbeltekst aan, eentje van Amos. Hij was, bijna drieduizend jaar geleden, een schapenfokker vlakbij Jeruzalem. Maar hij ervoer hoe God tegen hem sprak en dat hij moest opkomen tegen onrecht:

Lees Amos 5:21-24
‘Ik heb een afkeer van jullie feesten, ik wijs ze af, jullie samenkomsten verdraag ik niet.
Ik schep geen behagen in de brand - en graanoffers die jullie mij brengen; de vetgemeste beesten van jullie vredeoffers keur ik geen blik waardig. Bespaar mij het geluid van jullie liederen; de klank van jullie harpen wil ik niet horen.
Laat liever het recht stromen als water, en de gerechtigheid als een altijd voortvloeiende beek.’

1. Bespreek kort met elkaar de betekenis van een aantal lastige woorden, zoals: ‘behagen scheppen’, ‘brandoffer’, ‘graanoffer’, ‘vredeoffer’ en ‘gerechtigheid’. Het belangrijkste woord is dat ‘gerechtigheid’. Kun je dat in eigen woorden uitleggen? Welk modern woord zou je er voor kunnen gebruiken?
2. Wat zou Amos met ‘jullie vredeoffers’ bedoelen? Heb jij vredeoffers in je leven?
3. Heeft deze tekst wat met het thema van slavernij te maken?
4. Zou je deze tekst kunnen toepassen op de huidige kerk in Nederland? Waarom wel/niet?

Vrij van slavernij

Een van de belangrijkste verhalen in de Bijbel is de ‘exodus’: de uittocht uit Egypte. God bevrijdt dan de Joden die als slaaf werden misbruikt en hij leidt ze naar een eigen land, Israël. Later wordt Jezus’ sterven en opstanding ook een ‘exodus’ genoemd. Blijkbaar bevrijdt Jezus ook uit slavernij, maar dan van een geestelijke slavernij:

Lees Hebreeën 2:14-15
‘Omdat die kinderen mensen zijn van vlees en bloed, is de Zoon een mens geworden als zij om door zijn dood definitief af te rekenen met de heerser over de dood, de duivel, en zo allen te bevrijden die slaaf waren van hun levenslange angst voor de dood.’

1. De schrijver van dit stuk stelt dat iedereen bang is voor de dood en dat dit een soort slaaf van je maakt. Kun je daar concrete voorbeelden van geven?
2. Ook stelt de schrijver dat Jezus ervoor zorgt dat je niet meer bang hoeft te zijn voor de dood en je daarom dus ook geen slaaf meer bent. Geldt dit ook voor jou? Zo ja, kan je uitleggen hoe Jezus jou bevrijdt van deze angsten?

Als verdieping kun je ook nog lezen: Lucas 4:16-21, waar Jezus ook belooft dat hij alle slaven zal bevrijden. Ter informatie: in het Oude Testament vraagt God dat elk vijftig jaar alle schulden worden vrijgesproken. Dat heet ‘genadejaar’ of ook wel ‘jubeljaar’. Dit is waarschijnlijk nooit in de praktijk gebracht. Jezus zegt dat het bij hem nu eindelijk wel zal plaatsvinden.

Goed nieuws voor de armen

‘Hij [Jezus] kwam ook in Nazaret, waar hij was opgegroeid, en volgens zijn gewoonte ging hij op sabbat naar de synagoge. Toen hij opstond om voor te lezen, werd hem de boekrol van de profeet Jesaja overhandigd, en hij rolde hem af tot de plaats waar geschreven staat:

‘De Geest van de Heer rust op mij,
want hij heeft mij gezalfd.
Om aan armen het goede nieuws te brengen
heeft hij mij gezonden,
om aan gevangenen hun vrijlating bekend te maken en aan blinden het herstel van hun zicht,
om onderdrukten hun vrijheid te geven,
om een genadejaar van de Heer uit te roepen.’

Hij rolde de boekrol op, gaf hem terug aan de dienaar en ging weer zitten; de ogen van alle aanwezigen in de synagoge waren op hem gericht. Hij zei tegen hen: ‘Vandaag hebben jullie deze schrifttekst in vervulling horen gaan.’

1. Rikko stelt in zijn Denkstof dat Jezus helemaal anti-slavernij is. Hij bevrijdt overal. Hoe kun je Jezus daarin praktisch volgen? Wat betekent dat voor je dagelijkse leven? Welke dingen kun je doen om slavernij te verminderen?

Meer informatie over slavernij

Amazing Grace

Een mooie film over de afschaffing van de slavernij is Amazing Grace. De hoofdpersoon is de christen William Wilberforce die zijn hele leven tegen slavernij streed en uiteindelijk succes had.

Amistad

Nog een bijzondere film over slavernij is Amistad, die zich afspeelt in de tijd dat er nog mensen uit Afrika werden verscheept naar Amerika. De meeste hedendaagse slavernij (er zijn meer slaven dan ooit) vindt plaats in Oost- Azië en het Midden-Oosten.

Goedewaar

Kijk eens op de website www.goedewaar.nl (ze hebben ook goede apps). Daar wordt de herkomst van vele pro- ducten beschreven en kun je bepalen of wat je koopt ‘slaafvrij’ is.